Μετάδοση του μη έμμονου ιού Y της πατάτας (PVYn) με πτερωτές αφίδες Myzus persicae (Hemiptera: Aphididae)

Abstract

Η αφίδα Myzus persicae (Sulzer) (Hemiptera, Aphididae), γνωστή και ως η πράσινη αφίδα της ροδακινιάς, είναι εξαιρετικά πολυφάγο είδος αφού προσβάλει περισσότερα από 400 είδη φυτών σε όλες τις ηπείρους. Εκτός από την αξιόλογη άμεση ζημιά την οποία προκαλεί, θεωρείται και ένας από τους πιο αποτελεσματικούς φορείς πολλών ιώσεων. Πραγματοποιώντας επιφανειακά νύγματα δοκιμασίας κυτταρικού χυμού διάρκειας λίγων δευτερολέπτων, μπορεί να μεταδώσει αποτελεσματικά πάνω από 100 φυτικούς ιούς, μεταξύ των οποίων και ο μη έμμονος ιός Υ της πατάτας (Potato virus Υ, PVY). Στην παρούσα διατριβή, ελέγχθηκε η αποτελεσματικότητα μετάδοσης της νεκρωτικής φυλής του ιού Υ της πατάτας (PVYN), από πτερωτά άτομα της αφίδας Μ. persicae, σε φυτά καπνού. Τα πτερωτά άτομα συλλέχθηκαν από ροδακινιές δύο διαφορετικών γεωγραφικών περιοχών (Μελίκη του νομού Πιερίας και Βελεστίνο του νομού Μαγνησίας, αντίστοιχα). Μορφομετρικές και μοριακές μελέτες στον πληθυσμό της Μ. persicae, των δύο αυτών περιοχών, έδειξαν ότι, οι πληθυσμοί που προέρχονται από την Μελίκη, ανήκουν στο υποείδος Μ. persicae nicotianae, το οποίο παρουσιάζει εξειδίκευση στην επιλογή του ξενιστή και συγκεκριμένα αποικίζει τον καπνό Nicotiana tabacum L. (Solanaceae). Οι πληθυσμοί που προέρχονται από το Βελεστίνο, ανήκουν στο τάξο Μ. persicae sensu stricto (s. str.) το οποίο είναι πολυφάγο. Αποικίζει τον καπνό όσο και άλλους δευτερεύοντες ξενιστές. Η μετάδοση του ιού πραγματοποιήθηκε στο εργαστήριο. Την πηγή μόλυνσης αποτέλεσαν φυτά καπνού, στα οποία διατηρήθηκε ο ιός με μηχανική μετάδοση. Ο χρόνος πρόσληψης και μετάδοσής του ήταν ελεγχόμενος. Συγκεκριμένα, ο χρόνος πρόσληψης του ιού από το μολυσμένο φυτό, ήταν τρία λεπτά, και ο χρόνος διατήρησης των αφίδων στα υγιή φυτά καπνού, ήταν επίσης τρία λεπτά για τον μισό περίπου πληθυσμό των πτερωτών και δέκα για τον υπόλοιπο. Μετά την αφιδομετάδοση του ιού και το πέρας δεκαπέντε ημερών, τα φυτά καπνού εξετάστηκαν με την μέθοδο της ELISA για την ανίχνευση του PVYN. Πραγματοποιήθηκε στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων και τα συμπεράσματα τα οποία διεξήχθησαν ήταν τα εξής: α) τα πτερωτά Μ.persicae nicotianae και M. percicae s. str., αναγνωρίζουν γρήγορα το φυτό - ξενιστή, λίγο μετά την προσγείωσή τους σε αυτό, β) τα πτερωτά Μ. persicae s. str., πραγματοποιούν λιγότερες διατρήσεις γιατί δεν παρουσιάζουν εξειδίκευση στον καπνό, ωστόσο γ) και το εξειδικευμένο και το πολυφάγο είδος μεταδίδουν αποτελεσματικά την νεκρωτική φυλή του PVY και δ) ο χρόνος που τα πτερωτά είχαν διαθέσιμο για να πραγματοποιήσουν νύγματα δοκιμών στα υγιή φυτά και κατά συνέπεια να μεταδώσουν τον ιό, επηρέασε το ποσοστό μετάδοσης μόνο στις αφίδες του πολυφάγου είδους. Αξίζει να επισημανθεί η σημασία της παρουσίας των πτερωτών Μ. persicae nicotianae και Μ. persicae s. str. σε μια περιοχή όπου καλλιεργείται καπνός. Η εξειδίκευση που παρουσιάζει το υποείδος Μ. persicae nicotianae στον καπνό, αλλά και η μη απόρριψή του ως ξενιστή από το Μ. persicae s. str., έχει ως αποτέλεσμα τη γρήγορη αύξηση του πληθυσμού των αφίδων. Το μεγάλο μέγεθος του πληθυσμού των αφίδων σε συνδυασμό με τη μεγάλη μολυσματική ικανότητα που παρουσιάζουν και τις ευνοϊκές περιβαλλοντικές συνθήκες που ενδεχόμενα να επικρατήσουν, συμβάλουν στην εκδήλωση επιδημίας. Συνεπώς, η παραγωγή των καπνοφυτειών θα μειωθεί, τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. Για τον περιορισμό των δυσμενών επιπτώσεων στην παραγωγή, απαιτείται η εφαρμογή των κατάλληλων τεχνικών και μεθόδων στον κατάλληλο χρόνο, ώστε να διατηρηθεί ο πληθυσμός των αφίδων κάτω από το επίπεδο οικονομικής ζημιάς.