Συγκριτική παρακολούθηση των υπολειμμάτων επιλεγμένων φυτοπροστατευτικών προϊόντων σε υδροπονική και συμβατική καλλιέργεια τομάτας υπό κάλυψη

Abstract

Σκοπός της μελέτης ήταν η συγκριτική παρακολούθηση της υποβάθμισης των υπολειμμάτων επιλεγμένου' φυτοπροστατευτικών προϊόντων (cyromazine. heptenophos και pyrimethanil) σε υόροπονική και συμβατική καλλιέργεια τομάτας υπό κάλυψη, καθώς και η παρακολούθηση της πορείας των υπολειμμάτων στο θρεπτικό υγρό της υδροπονικής καλλιέργειας Το πείραμα πραγματοποιήθηκε στο θερμοκήπιο του Πανεπιστημίου Θεσσαλάας. στο Βελεστίνο. τους μήνες Μάρτιο-Ιούλιο 2004 και για το pyrimethanil και το heptenophos έγιναν δυο συνεχόμενες εφαρμογές ενώ για το cyromazine έγινε μόνο μια εφαρμογή. Στην υδροπονική καλλιέργεια διενεργήθηκαν ψεκασμοί τόσο σε καλυμμένες (με αλουμινόχαρτο) όσο και σε ακάλυπτες γλάστρες, προκειμένου να διαπιστωθεί η οδός εισροής παρουσία υπολειμμάτων στο θρεπτικό υγρό. Η παρακολούθηση της πορείας των επιλεγμένων φυτοπροστατευτικών προϊόντων πραγματοποιήθηκε με έλεγχο των υπολειμμάτων τους σε δείγματα καρπών τομάτας και θρεπτικού υγρού που ελαμβάνοντο σε τακτά χρονικά διαστήματα μετά την εφαρμογή. Για τον προσδιορισμό των υπολειμμάτων χρησιμοποιήθηκε σύστημα αέριας χρωματογραφίας με ανιχνευτή αζώτου φωσφόρου (GC-NPD). Μετά από δοκιμές επιλέχθηκε και εφαρμόστηκε είτε εκχύλιση των δειγμάτων τομάτας με ακετόνη- διχλωρομεθάνιο-πετρελαϊκό αιθέρα για το heptenophos και το pyrimethanil, είτε εκχύλιση με ακετόνη-διχλωρομεθάνιο, μετά από αλκαλοποίηση του δείγματος, για το cyromazine και για το pyrimethanil. Η ορθότητα και η ακρίβεια της μεθόδου ελέγχθηκαν και βρέθηκαν 87-101% και 2-12%, αντίστοιχα και για τα τρία μόρια, τιμές ικανοποιητικές για τις αναλύσεις υπολειμμάτων. Σαν όρια προσδιορισμού της μεθόδου, θεωρήθηκαν τα 0.02mg/kg για το heptenophos. 0.05mg/kg για το pyrimethanil και 0.10mg/kg για το cyromazine. Στα δείγματα θρεπτικού υγρού εφαρμόστηκε η τεχνική της εκχύλισης στερεάς φάσης για τα heptenophos. και pyrimethanil και η εκχύλιση υγρού-υγρού για το cyromazine. Η ορθότητα και η ακρίβεια της μεθόδου ανάλυσης του θρεπτικού διαλύματος ελ-έγχθηκαν και βρέθηκαν 86-102% και 2-13%. αντίστοιχα για τα heptenophos, και pyrimethanil. ενώ για το cyromazine η ορθότητα βρέθηκε να κυμαίνεται από 65-68% με ακρίβεια <12%. Σαν όρια προσδιορισμού της μεθόδου, θεωρήθηκαν τα 0.10mg/L για το heptenophos. 0.5mg/L για το pyrimethanil και 10mg/L για το cyromazine. Οι συγκεντρώσεις των υπολειμμάτων του cyromazine στους καρπούς της τομάτας βρέθηκαν πιο χαμηλές (ακόμη και αμέσως μετά τον ψεκασμό) από την τιμή του Ανώτατου Επιτρεπτού Ορίου (MRL), που είναι 1 mg/kg για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Συγκεκριμένα τα υπολείμματα του cyromazine βρέθηκαν να κυμαίνονται από 0.15 εως 0,36mg/kg για τους καρπούς της συμβατικής καλλιέργειας και από 0,22 εως 0,43mg/kg για τους καρπούς της υδροπονικής καλλιέργειας παρουσιάζοντας ένα μικρό βαθμό μείωσης τους στο χρονικό διάστημα της μελέτης (τρεις εβδομάδες), ο οποίος φαίνεται να μην διαφοροποιείται μεταξύ των δύο καλλιεργειών. Τα υπολείμματα του pyrimethanil στο χρονικό διάστημα των τριών ημερών μετά την εφαρμογή, που προτείνεται σαν ΡΗΙ (τελευταία εφαρμογή πρίν τη συγκομιδή), κυμαίνονται από 0,55 έως 0,58 mg/kg μετά την 1η εφαρμογή και από 0,71 έως 0,92 mg/kg μετά τη δεύτερη εφαρμογή, τιμές χαμηλότερες της τιμής MRL. που είναι 1,0 mg/kg για την Αυστραλία και 2,0 mg/kg για την Ιταλία. Επίσης οι χρόνοι ημιζωής του pyrimethanil. όπως υπολογίστηκαν από τις καμπύλες υποβάθμισής του. κυμαίνονται από 3,7 έως 4,1 ημέρες και δεν διαφέρουν περισσότερο από 10% μεταξύ τους για κάθε περίπτωση ούτε όσον αφορά τις καλλιέργειας (συμβατική και υδροπονική υπό κάλυψη) ούτε όσον αφορά τη συχνότητα εφαρμογής του μυκητοκτόνου (1η και 2η εφαρμογή). Τα υπολείμματα του heptenephos στις τομάτες μειώνονται ταχύτατα έτσι ώστε να παραμένει μόνο το 20% περίπου των αρχικών συγκεντρώσεων μία ημέρα μετά την εφαρμογή του. Όσον αφορά την παρουσία των παρασιτοκτόνων στο θρεπτικό διάλυμα της υδροπονικής καλλιέργειας οι υψηλότερες συγκεντρώσεις (από 20 έως 76pg/L) παρατηρήθηκαν στο διάλυμα απορροής του πρώτου ποτίσματος, που ακολουθούσε μετά το ψεκασμό της καλλιέργειας. Τα υπολείμματα του cyromazine και pyrimethanil στο θρεπτικό υγρό παρέμεναν σε επίπεδα >10μg/L για όλο το χρονικό διάστημα της μελέτης (δύο εβδομάδες), ενώ αυτά του heptenephos μειώνονταν ταχύτατα. Επίσης παρατηρήθηκε ότι η εισροή των υπολειμμάτων στο θρεπτικό διάλυμα γίνεται με την απορροή του ψεκαστικού υγρού από το φυτό προς το φυτοδοχείο και ακολούθως δια μέσου του υποστρώματος στο θρεπτικό διάλυμα απορροής. Για το λόγο αυτό επισημαίνεται η ανάγκη περαιτέρω έρευνας για τη συμπεριφορά και την πορεία των υπολειμμάτων στο θρεπτικό υγρό και η ανάγκη διαχείρισης του θρεπτικού υγρού και όχι άμεσης απόρριψης του στο περιβάλλον.