Το Μετόχι στο Μαρουλά Ρεθύμνου : αποκατάσταση και επανάχρηση

Abstract

Η μελέτη ασχολείται με την ανάλυση και την αποκατάσταση μίας οχυρωμένης κατοικίας, το Μετόχι, που βρίσκεται μερικά μέτρα μακριά από το χωριό Μαρουλάς στο Ρέθυμνο. Η ιστορία του κτιρίου φαίνεται να ξεκινάει τα τελευταία χρόνια της Ενετικής κυριαρχίας (17ος αιώνας). Τα κτίρια της περιόδου αυτής δεν έχουν ακόμα εκτιμηθεί όσο θα έπρεπε, με αποτέλεσμα η προστασία τους να είναι σχεδόν ανύπαρκτη (ιδίως στην Κρήτη). Η αρχιτεκτονική του αντιπροσωπεύει την τοπική κοινωνία των προηγούμενων αιώνων, η οποία στηριζόταν οικονομικά αποκλειστικά στην παραγωγή λαδιού, λόγω της καίριας θέσης του οικισμού στις παρυφές του ελαιώνα. Το Μετόχι χωρίζεται σε δύο επίπεδα. Στο ισόγειο βρίσκονται όλοι οι αποθηκευτική χώροι, οι στάβλοι και το ελαιοτριβείο. Η κατοικία καταλαμβάνει όλο τον όροφο. Η ακριβής χρήση του κάθε χώρου, λόγω τον εκτεταμένων αλλοιώσεων, μας είναι άγνωστη. Μπορούμε βέβαια να διακρίνουμε το χαμάμ και το τούρκικο λουτρό. Για την χρονολόγηση του κτιρίου δεν υπάρχουν αρχειακά δεδομένα και τα συμπεράσματα μας στηρίζονται αποκλειστικά στην επί τόπου παρατήρηση ή στη σύγκριση του κτιρίου με άλλα γνωστά χρονολογημένα παραδείγματα. Το βέβαιο είναι ότι οι οικοδομικές φάσεις του κτιρίου καλύπτουν όλο το διάστημα της Οθωμανικής παρουσίας στο νησί. Το Μετόχι βρίσκεται σήμερα σε γενικά κακή κατάσταση διατήρησης. Αφετηρία της εικόνας εγκατάλειψης είναι το 1924, έτος που το Μετόχι πέρασε σε χέρια προσφύγων από τη Μ. Ασία. Οι νέοι ένοικοι δεν είχαν την οικονομική ευχέρεια για να προβούν σε μεθοδική συντήρηση. Η κατάσταση επιδεινώθηκε από το βομβαρδισμό του νότιου τμήματος του κτιρίου κατά τον β' Παγκόσμιο Πόλεμο, προκαλώντας του εκτεταμένες ζημίες. Παρόλα τα δεινά που υπέστη, η στατική επάρκεια των σωζόμενων τμημάτων είναι αξιοπρόσεκτα καλή. Η νέα χρήση που προτείνεται είναι για το ισόγειο καφέ-εστιατόριο και για τον όροφο ξενώνας, καθώς φάνηκε από την ανάλυση ως η πιο συμβατή και παράλληλα κατάλληλη σε σχέση με τις σημερινές χρήσεις στον οικισμό. Καθώς η αρχική χρήση των χώρων είναι ανεπιβεβαίωτη, η χωροθέτηση των νέων λειτουργιών γίνεται με βάση τα ζητούμενα της νέας χρήσης, ενώ γίνεται προσπάθεια να διατηρηθούν οι χρήσεις στα σημεία που είναι γνωστές. Ο φρουριακός χαρακτήρας του συγκροτήματος δεν μας επιτρέπει έντονες αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις. Έτσι επιλέγεται μία ήπια συμπλήρωση των κατεστραμμένων τμημάτων, διαφοροποιημένη ελαφρώς από τα σωζόμενα τμήματα. Στον εξωτερικό χώρο γίνονται οι απαραίτητες διαμορφώσεις ώστε να είναι προσπελάσιμος, ενώ στη νοτιοανατολική πλευρά διαμορφώνεται ο υπαίθριος χώρος του εστιατορίου.

This study is concemed with the analysis and restoration of a fortified building known as the Metochi, which is situated at a distance of only a few metres from the village of Maroulas near Rethymno. It can be assumed that the building's history started towards the end of the Venetian occupation (17th century). The buildings of that peΓίod have not yet been evaluated to a satisfying degree, with the result that there has Ρractica11Υ not been any protection at all (particularly ίπ Crete). Its architecture represents the local society of previous centuries, which was exclusively dependent οπ the production of οil due to the favourable position of the settlement at the foot of the οιiνθ groves. The Metochi consists of two levels. The groundfloor hosts all the spaces for storage, the stables and the οil factory. The entire υΡΡθΓ floor was used as residental space. Because of the large degree of destruction, the exact use of each space cannot be determined. However, we can distinguish the "hamam" and the Turkish bath. Since the records do not refer to any data concerning this building, we had to rely οπ both ουΓ obserνations οπ the site and the comparison of this building with other examples of which data are known. The fact is that the architectural stages of the building cover the entire period of the Turkish presence οπ the island. Today, the general picture of the Metochi is that of bad preserνation. The first signs of negligence appeared ίπ 1924, when refugees from Asia ΜίΠΟΓ took ονθΓ the building. The new inhabitants did not have the fίnancial means to proceed to a methodical preserνation. This situation worsened after the southem part of the building was bombed duΓίng Wor1d War 11, which inflicted great damage. However, despite the misfortune this building suffered, the static framework of the remaining parts is ίπ a considerably good condition. The suggestion of re-using the building includes the establishment of a cafe/ restaurant οπ the ground floor, while the υΡΡθΓ floor can be used as a guesthouse. This seemed to be the best feasible and suitable solution after having taken into consideration both the analysis and the use of buildings ίπ the settlement of today. Since the initial use of the spaces cannot be proved, the interior partition of the spaces will take place based οπ their new function, while at the same time efforts will be made to maintain those spaces, the former use of which could be determined. The fortifίed character of the complex does not allow for any important architectural interνentions. Thus we have decided to realize a moderate reconstruction of the destroyed parts, which will vary as little as possible from the preserνed parts. The exterior spaces will be given the necessary shape ίπ order to allow access, while the outdoor space of the restaurant is provided at the south east side.