Φυτά για την παραγωγή στερεού βιοκαυσίμου στην Ευρώπη

Abstract

Οι Ανανεώσιμες πηγές Ενέργειας καλούνται να διαδραματίσουν σημαντικό ρολό στο συνεχώς μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό χάρτη της ενέργειας. Στα πλαίσια αυτά η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει ως στόχο το ποσοστό της ανανεώσιμης ενέργειας να φθάσει στο 12% το 2010. Η βιομάζα έχει αναγνωρισθεί ως μια από τις πιο σημαντικές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κυρίως λόγω των πολλαπλών πλεονεκτημάτων που απορρέουν τόσο από την παραγωγή αλλά και από την αξιοποίησή της για ενέργεια και άλλα προϊόντα. Η ιδιαίτερη σημασία που αποδίδεται σε αυτή αντανακλάται στα επίσημα έγγραφα της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας ενεργειακής πολιτικής [Λευκή Βίβλος, COM (1997)/599, Πράσινη Βίβλος COM (2000)/769, Οδηγία για ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ 2001/77EC, Συμφωνία για το Πρωτόκολλο του Κιότα (UNFCC Kyoto Protocol), Οδηγία για Βιοκαύσιμα 2003/30/EC, Οδηγία για τις εκπομπές αερίων ρύπων του θερμοκηπίου 2003/87/EC], Το 2005, σχεδόν τα δύο τρίτα όλων των ανανεώσιμων πηγών που χρησιμοποιήθηκαν στην Ευρώπη προήλθαν από τη βιομάζα γεγονός που καθιστά ιδιαίτερα σημαντικό το ρόλο της στην εκπλήρωση του στόχου του 2010. [14] Εντούτοις, έναντι άλλων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η παραγωγή βιομάζας έχει αυξηθεί σε ένα πολύ μικρότερο ποσοστό. Στις ευρωπαϊκές χώρες, πολλές ετήσιες, πολυετείς και μικρού περίτροπου χρόνου καλλιέργειες μπορούν να καλλιεργηθούν για ενεργειακούς σκοπούς. [26] Μεταξύ πολλών επιλογών, οι πολυετείς καλλιέργειες για την παραγωγή στερεών βιοκαυσίμων φαίνεται να είναι προτιμότερες από τις ετήσιες καλλιέργειες. Εντούτοις, οι προοπτικές των ενεργειακών καλλιεργειών εξαρτώνται από τη δυνατότητα να λαμβάνουν μεγάλα ποσά βιομάζας με χαμηλό κόστος παραγωγής. Οι πολυετείς καλλιέργειες, όπως ο μίσχανθος και η αγριαγκινάρα [11, 12] θεωρούνται ως καλλιέργειες χαμηλών εισροών, δεδομένου ότι η εγκατάσταση της καλλιέργειας πραγματοποιείται μια φορά ανά δέκα έτη. Εκτός από το κόστος παραγωγής, η ικανότητα αγοράς και η τιμή πώλησης καθορίζουν την πιο επιθυμητή καλλιέργεια για τους αγρότες. Στην Ελλάδα, τα κατ' έτος διαθέσιμα γεωργικά και δασικά υπολείμματα ισοδυναμούν ενεργειακά με 3-4 εκατ. τόνους πετρελαίου, ενώ το δυναμικό των ενεργειακών καλλιεργειών μπορεί, με τα σημερινά δεδομένα, να ξεπεράσει άνετα εκείνο των γεωργικών και δασικών υπολειμμάτων. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί ενεργειακά στο 30-40% της ποσότητας του πετρελαίου που καταναλώνεται ετησίως στη χώρα μας. Σημειώνεται ότι 1 τόνος βιομάζας ισοδυναμεί με περίπου 0,4 τόνους πετρελαίου. Εντούτοις, με τα σημερινά δεδομένα, καλύπτεται μόλις το 3% περίπου των ενεργειακών αναγκών της με τη χρήση της διαθέσιμης βιομάζας. Τα προβλήματα θέρμανσης του πλανήτη, τα οποία σχετίζονται άμεσα με το περιεχόμενο των καυσίμων σε άνθρακα και το εκπεμπόμενο κατά την καύση διοξείδιο του άνθρακα (C02), έχουν δημιουργήσει κατά τα τελευταία χρόνια ένα κλίμα στροφής προς τα βιοκαύσιμα, τα οποία καλούνται να υποκαταστήσουν σταδιακά τα συμβατικά καύσιμα. Τα βιοκαύσιμα, προερχόμενα από οργανικά προϊόντα, θεωρούνται ανανεώσιμα καύσιμα. Ως ανανεώσιμα καύσιμα έχουν το χαρακτηριστικό των χαμηλότερων εκπομπών C02 στο συνολικό κύκλο ζωής τους σε σχέση με τα συμβατικά ορυκτά καύσιμα, στοιχείο που εξαρτάται άμεσα από την προέλευση τους, τη χρήση τους αλλά και τον τρόπο παραγωγής και διανομής τους. Τα βιοκαύσιμα διατίθενται τόσο σε υγρή, σε αέρια, όσο και σε στερεά μορφή (ως αυτούσια καύση βιομάζας αλλά και ως επεξεργασμένες πελλέτες) ενώ η έρευνα στην καύση βιομάζας όλων των μορφών έχει προχωρήσει εκτενώς. Μάλιστα, σε πολλές χώρες η εκμετάλλευση τοπικών μορφών βιομάζας είναι πλέον τρόπος ζωής (Δανία, Σουηδία, Αυστρία). Δίδεται λοιπόν η ευκαιρία για εκμετάλλευση μιας κυριολεκτικά σημαντικής ανανεώσιμης πηγής ενέργειας της εκάστοτε χώρας. Στη Ελλάδα ειδικότερα, παρόλο το ενεργε ακό δυναμικό σε ανανεώσιμες πηγές και τα μεγάλα αποθέματα βιομάζας, δεν έχει επιτευχθεί ακόμη η αντίστοιχη διείσδυση στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) έχει ορίσει τους στόχους των κρατών μελών όσων αφορά την διείσδυση των βιοκαυσίμων, όμως η επίτευξη αυτών των στόχων στην Ελληνική επικράτεια δε στάθηκε δυνατή. Παρόλα αυτά, τα πρώτα βήματα έχουν γίνει, με διάφορες ενέργειες προς την κατεύθυνση της ανάπτυξη των επενδύσεων στον τομέα αυτό και τη διείσδυση των εναλλακτικών καυσίμων στην αγορά. Ειδικότερα η αγορά στερεών βιοκαυσίμων-πελλέτας (το σημαντικότερο στερεό βιοκαύσιμο σε ευρωπαϊκό επίπεδο) με τη διεθνοποίηση που παρουσιάζει αποτελεί ιδιαίτερα ενδιαφέρον θέμα. Σε αυτό το πνεύμα, εκπονήθηκε και η παρούσα εργασία, με σκοπό κυρίως την διερεύνηση της αγοράς στερεών βιοκαυσίμων στην Ευρώπη και τις τάσεις που επικρατούν. Έτσι γίνεται μια περιγραφή των σημαντικότερων ενεργειακών καλλιεργειών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή στερεού βιοκαυσίμου' εμβαθύνοντας στην διαδικασία της πελλετοποίησης και στη συνέχεια επιχειρείται μια ανασκόπηση της Ευρωπαϊκής αγοράς παρέχοντας βασικές πληροφορίες για την αγορά πελλέτας στις σημαντικότερες ευρωπαϊκές χώρες. Η πελλετοποίηση αποτελεί πραγματικότητα σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, ιδιαίτερα δε, η πελλετοποίηση υπολειμμάτων ξύλου. Στην χώρα μας όμως, λόγω των εδαφοκλιματικών συνθηκών οι ενεργειακές καλλιέργειες και τα αγροτικά υπολείμματα αποτελούν την κυριότερη πηγή βιομάζας Με βάση αυτό οι υπάρχουσες αγορές για τα στερεά βιοκαύσιμα προσδιορίζονται και γίνεται αναφορά στις δυνατότητες να αναπτυχθούν αυτές οι αγορές με ένα αυξανόμενο πανευρωπαϊκό εμπόριο.