Τα παραδοσιακά παιχνίδια της περιοχής Κοζάνης : προεκτάσεις στην καθημερινή ζωή

Abstract

Τα παραδοσιακά παιχνίδια αποτελούν μέρος των πολιτιστικών στοιχείων ενός τόπου. Σύμφωνα με το υπάρχον επίσημο αναλυτικό πρόγραμμα εκπαίδευσης, η διδασκαλία παραδοσιακών παιχνιδιών αποτελεί αντικείμενο της φυσικής αγωγής στις μικρές τάξεις του δημοτικού σχολείου. Σκοπός της έρευνας ήταν η καταγραφή των παραδοσιακών παιχνιδιών της περιοχής Κοζάνης και οι πιθανές προεκτάσεις αυτών σε διάφορους τομείς της καθημερινότητας των πολιτών. Ο τρόπος συλλογής και επεξεργασίας των δεδομένων, βασίστηκε στην ποιοτική μέθοδο έρευνας. Τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η συνέντευξη με ημιδομημένη μορφή, η ομαδική ημιδομημένη συνέντευξη, καθώς και η καταγραφή λαογραφικού υλικού οπό βιβλιογραφικές πηγές. Οι συνεντεύξεις διεξήχθησαν σε δύο φάσεις. Στην πρώτη φάση οι συμμετέχοντες ήταν 14 άτομα, ηλικίας 58-80 ετών, 12 άνδρες-2 γυναίκες, και οι τόποι αναφοράς ήταν η πόλη της Κοζάνης, και τα χωριά της περιφέρειας Κοζάνης: Κρόκος, Ελάτη και Πλατανόρευμα. Στη δεύτερη φάση το ενδιαφέρον της εργασίας εστιάστηκε, επιπλέον, στις απόψεις των συμμετεχόντων σχετικά με τις πιθανές προεκτάσεις των παιχνιδιών στην ζωή τους. Συμμετείχαν 9 άτομα, ηλικίας 54-79 ετών, 8 άδρες-1 γυναίκα και οι τόποι αναφοράς ήταν η Κοζάνη, ο Κρόκος, η Ελάτη, η Λευκοπηγή και το Παλαιοχώρι. Οι συμμετέχοντες επιλέχτηκαν με βάση ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους όπως η σχέση με τον τόπο τους, οι γνώσεις τους για τα έθιμα και τις παραδόσεις του, καθώς και η ιδιαίτερη δράση που είχαν έως τώρα αναπτύξει. Αναγνωρίστηκαν έξι κατηγορίες παιχνιδιών: κινητικά, στόχου, γνοοστικά, κατασκευής, τύχης και ψυχαγωγίας.,Η πρώτη παρατήρηση ήταν ότι στις αστικές κυρίως περιοχές δεν υπήρχε σχέση των παιχνιδιών με την ιδιαίτερη παράδοση και σχετικά έθιμα. Αντίθετα τα παιχνίδια που παίζονταν στις αγροτικές περιοχές, που εξετάστηκαν, ήταν στο μεγαλύτερο ποσοστό κινητικά, καθώς και παιχνίδια λεπτών δεξιοτήτων και σε πολλές περιπτώσεις αποτελούσαν μέρος της θρησκευτικής και εθιμικής παράδοσης του τόπου. Το είδος των παιχνιδιών και ο ιδιαίτερος εξοπλισμός που χρησιμοποιείται στα παιχνίδια αντανακλά στο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο του τόπου, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις τα παιχνίδια αποτελούν μία αντανάκλαση της υπόλοιπης καθημερινής ζωής της τοπικής κοινωνίας (αντιλήψεις, θεσμοί). Τέλος, φαίνεται πως για τους συμμετέχοντες στις συνεντεύξεις της έρευνας, τα παιχνίδια σήμαιναν κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή δραστηριότητα του ελεύθερου χρόνου, καθώς είναι πιθανό οι επιδράσεις των παιχνιδιών στην παιδική ηλικία να μεταφέρθηκαν σε άλλες πλευρές της ενήλικης ζωής τους.