Ο θεσμός της στρατηγικής περιβαλλοντικής εκτίμησης (ΣΠΕ) και η εφαρμογή του στο χωρικό σχεδιασμό, τοπικού επιπέδου. Η εμπειρία της Ευρώπης και ένα παράδειγμα από την Ελλάδα

Abstract

Ο θεσμός της Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης (ΣΠΕ) στοχεύει στην ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στη διαδικασία λήψης αποφάσεων στο επίπεδο του στρατηγικού σχεδιασμού. Πρόκειται για ένα σχετικά νέο περιβαλλοντικό εργαλείο, που αποτελεί έκφραση της αναμφίβολης πολλαπλής αλληλεπίδρασης των πολιτικών περιβάλλοντος και χωρικής ανάπτυξης. Επιβάλει την στάθμιση με ουσιαστικό και διαφανή τρόπο των περιβαλλοντικών ζητημάτων, κατά τη διάρκεια εκπόνησης και έγκρισης των σχεδίων και προγραμμάτων, που ενδέχεται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η παρούσα εργασία πραγματεύεται την εφαρμογή του θεσμού στο χωρικό σχεδιασμό σε τοπικό επίπεδο. Αρχικά, παρουσιάζονται οι στόχοι και το περιεχόμενο της οδηγίας 2001/42 Ε.Κ. και διερευνάται ο τρόπος υιοθέτησης της σε χώρες της Ε.Ε. (Αυστρία, Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία), ενώ παράλληλα μελετώνται και παραδείγματα εφαρμογής ΣΠΕ σε χωροταξικά και πολεοδομικά σχέδια στην Γερμανία, την Αυστρία και την Ολλανδία. Στη συνέχεια προσεγγίζεται η πρακτική υιοθέτησης της από τη χώρα μας από το 2006 (σχετική η υπ. αριθ. 107017/2006 ΚΥΑ ΕΥΠΕ/ΥΠΕΧΩΔΕ). Μεθοδολογικά, η προσέγγιση αφορά σε δύο στάδια: (α) κριτική παρουσίαση του σχετικού θεσμικού πλαισίου και τις εφαρμογής του στο επίπεδο του χωρικού σχεδιασμού, τοπικού επιπέδου και (β) πρωτογενή έρευνα της διαδικασίας ΣΠΕ που εφαρμόστηκε στην περίπτωση κατάρτισης του ΣΧΟΟΑΠ Δ.Ε. Παλλήνης, Χαλκιδικής, ενός από τα πρώτα που θεσμοθετήθηκαν έπειτα από την υιοθέτηση της σχετικής ευρωπαϊκής οδηγίας. Ειδικότερα, αναλύονται τα περιεχόμενα της περιβαλλοντικής μελέτης (ΣΜΠΕ), ο τρόπος διεξαγωγής των διαβουλεύσεων και τα αποτελέσματα τους, οι κατευθύνσεις και οι όροι που θέτει για την εφαρμογή του σχεδίου και εκτιμάται η γενικότερη συμβολή της στη βελτίωση του ΣΧΟΟΑΠ που θεσμοθετήθηκε. Στόχο της εργασίας αποτελεί η συγκριτική παράθεση της Ευρωπαϊκής και Ελληνικής εμπειρίας ως προς την υιοθέτηση της ΣΠΕ, προκειμένου να εντοπισθούν διαφορές και ομοιότητες ως προς το πλαίσιο και τις ακολουθούμενες διαδικασίες εφαρμογής και να αξιολογηθεί η συμβολή της ΣΠΕ στο χωρικό σχεδιασμό και τη λήψη αποφάσεων γενικότερα. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, προσεγγίζοντας τις διαδικασίες εφαρμογής και τις δομές υποστήριξης του θεσμού στην Ελλάδα, επιχειρείται η διατύπωση συγκεκριμένων προτάσεων για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή της διαδικασίας ΣΠΕ στο επίπεδο του χωρικού σχεδιασμού τοπικού επιπέδου (ΤΧΣ/ΕΧΣ), που θα επέτρεπε τη βέλτιστη ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής συνιστώσας στο χωρικό σχεδιασμό. Στην προσπάθεια αυτή λαμβάνονται υπόψη και αξιολογούνται οι πρόσφατες αλλαγές του σχετικού θεσμικού και διοικητικού πλαισίου.