Διερεύνηση των διοικητικών και οργανωτικών παραγόντων που οδήγησαν στην καθυστέρηση υλοποίησης ενός προγράμματος επομόρφωσης επιμορφωτών στις ΤΠΕ

Abstract

Η ελληνική και η διεθνής βιβλιογραφία περιλαμβάνουν πολλές έρευνες αναφορικά με την ανάγκη επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών στις τπε, τις τάσεις και απόψεις που επικρατούν σχετικά με το θέμα, τα αποτελέσματα επιμορφωτικών προγραμμάτων εκπαιδευτικών σχετικά με τις ΤΠΕ, ακόμη και την αποτελεσματικότητα σχετικών προγραμμάτων. Εν τούτοις, δεν υπάρχουν αρκετές έρευνες που ασχολούνται με τη μελέτη σε βάθος συγκεκριμένων παραγόντων που μπορούν να αποβούν ανασταλτικοί της επιτυχούς οργάνωσης, διαχείρισης και υλοποίησης προγραμμάτων επιμόρφωσης εκπαιδευτικών στις ΤΠΕ. Όμως, ένα χρήσιμο και ενδιαφέρον περιεχόμενο επιμόρφωσης αξιολογείται αρνητικά όταν οι συνθήκες και οι ρυθμοί υλοποίησης είναι απογοητευτικοί. Συνεπώς οι οργανωτικοί και διοικητικοί παράγοντες στην υλοποίηση της επιμόρφωσης είναι εξίσου σημαντικοί με το περιεχόμενό της. Η παρούσα εργασία ασχολείται με την ανίχνευση οργανωτικών και διοικητικών παραγόντων που προκάλεσαν καθυστερήσεις στην επιμόρφωση περίπου 400 επιμορφωτών που διενεργήθηκε στα Πανεπιστημιακά Κέντρα Επιμόρφωσης (ΠΑΚΕ). Στα πλαίσια της παρούσας έρευνας προσπαθούμε να απαντήσουμε τα παρακάτω ερευνητικά ερωτήματα: Ι. Πώς το πρόγραμμα επιμόρφωσης επιμορφωτών στις ΤΠΕ ξεφεύγοντας από τον αρχικό του σχεδιασμό υλοποιήθηκε πλημμελώς με διάφορες αρνητικές συνέπειες; 2. Ποιοι είναι οι ανασταλτικοί παράγοντες που εμπόδισαν την άρτια και έγκαφη υλοποίηση του επιμορφωτικού προγράμματος επιμόρφωσης επιμορφωτών στις ΤΠΕ; Η ερευνητική μέθοδος ανήκει στην ποιοτική προσέγγιση και τα δεδομένα της έρευνας αποτελούν α) το Τεχνικό Δελτίο Έργου, οι τροποποιήσεις του και ένας αριθμός εγκυκλίων και Υπουργικών Αποφάσεων σχετικών με το έργο και β) έξι συνεντεύξεις υποκειμένων σχετικών με το έργο. Από την ανάλυση των εγγράφων που εξετάστηκαν στα πλαίσια της έρευνας και των απαντήσεων των υποκειμένων της έρευνας διαπιστώθηκαν σημαντικές καθυστερήσεις στην υλοποίηση του έργου. Αποτέλεσμα αυτών των καθυστερήσεων είναι και η μετάθεση στην έναρξη υλοποίησης του έργου στα ΠΑΚΕ από τον Σεπτέμβριο του 2005 στον Οκτώβριο του 2007 και η τελική μεγάλη ποιοτική και ποσοτική έκπτωση στο έργο. Από τα δεδομένα της έρευνας προκύπτει, επίσης, ότι μεταξύ των ανασταλτικών παραγόντων που εμπόδισαν την άρτια και έγκαιρη υλοποίηση του επιμορφωτικού προγράμματος ήταν και οι εξής: η ελλιπής χρηματοδότηση, η έλλειψη συνεργασίας -σε αρκετές περιπτώσεις- μεταξύ υπηρεσιών, κάποιες προσωπικές αντιπαραθέσεις μεταξύ ατόμων, η μη επάρκεια -καταλληλότητα προσωπικού, η έλλειψη σαφούς καταμερισμού αρμοδιοτήτων σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, η αλλαγή κάποιων δημοσίων υπαλλήλων που ασχολούνταν με το έργο σε σχέση με την αλλαγή της πολιτικής ηγεσίας του ΥπεΠΘ. Σε ένα δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης θα μπορούσε βάσιμα να υποθέσει κάποιος ότι η προβληματική σχεδίαση και υλοποίηση του έργου οφείλεται στο ότι: α) Παρουσιάστηκαν προβλήματα στη διαχείριση και διατήρηση της οργανωσιακής γνώσης με αποτέλεσμα να χάνεται πολύτιμη εμπειρία, που αποκτήθηκε είτε από προηγούμενα συναφή προγράμματα είτε στο ίδιο το έργο. β) Δεν βρέθηκε μια ικανοποιητική λύση σε ένα πραγματικό πρόβλημα: πως γίνεται ταυτόχρονα ο υπεύθυνος έργου να είναι γνώστης του θέματος και δεσμευμένος στην παρακολούθησή του (που σημαίνει ότι θα είναι κάπως χαμηλά στη διοικητική ιεραρχία) και την ίδια ώρα να συντονίζει, και να επεμβαίνει δίνοντας λύσεις, τη στιγμή που εμπλέκονται διαφορετικές υπηρεσίες (όπου μοιάζει να χρειάζεται να είναι ο ίδιος υψηλά στην ιεραρχία). Δεν υπήρξε, δηλαδή, ο υπεύθυνος έργου με κατάλληλες αρμοδιότητες ο οποίος θα μπορούσε να παρέμβει διορθωτικά μόλις προέκυπτε κάποιο πρόβλημα, παρότι για την εξασφάλιση όλων των προσδοκιών και απαιτήσεων του έργου είναι απαραίτητο να υπάρχει μια συνολική ευθύνη. γ) Δεν λειτούργησαν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς του έργου ως «οργανισμοί που μαθαίνουν», παρότι η μετατροπή των οργανισμών σε «οργανισμούς που μαθαίνουν» είναι η νέα τάση στη σύγχρονη οργάνωση και διοίκηση επιχειρήσεων και οργανισμών. Ο «οργανισμός που μαθαίνει» μπορεί να περιγραφεί σαν οργανισμός που αντιδρά σε αλλαγές στο περιβάλλον του μαθαίνοντας σε ένα στρατηγικό επίπεδο. Χρησιμοποιεί τη μάθηση όλων των εργαζομένων ώστε η μάθηση αυτή να εξαπλώνεται σε όλα τα ιεραρχικά επίπεδα (δεύτερη μάθηση) (Argyris & Schon, Ι 978).