Επίδραση της εποχής σποράς και λίπανσης στην αύξηση της φυλλοστοιβάδας και των μορφολογικών χαρακτηριστικών των φύλλων καλλιέργειας σκληρού σίτου υπό θεσσαλικές συνθήκες

Abstract

Η ανάπτυξη της φυλλοστοιβάδας είναι πρωταρχικής σημασίας για τη δέσμευση της ηλιακής ακτινοβολίας, την φωτοσύνθεση και την παραγωγικότητα των καλλιεργειών, και μπορεί να εκφραστεί από μορφολογικά χαρακτηριστικά όπως ο δείκτης φυλλικής επιφάνειας και η ειδική φυλλική επιφάνεια. Στην παρούσα εργασία μελετήθηκε η επίδραση της εποχής οπτοράς και της λίπανσης στην ανάπτυξη της φυλλοστοιβάδας του σιταριού (Triticum turgitum durum, ποικιλία Μεξικάλι), σε πείραμα αγρού που πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστημιακό Αγρόκτημα στο Βελεστίνο το 1996-97. Το πειραματικό σχέδιο ήταν split-plot με κύρια τεμάχια να περιλαμβάνουν 4 εποχές σποράς (πρώιμη S1 στις 29/10/1996, την S2 στις 8/11/1996, την S3 στις 8/12/1996, και την όψιμη S4 στις 21/1/1997) και υποτεμάχια να περιλαμβάνουν 2 επίπεδα αζωτούχου λίπανσης (Ι_0= βασική λίπανση με 9 kg Ν/στρ.; και 1_1=βασική και επιφανειακή λίπανση με συνολικά 15 kg Ν/στρ.) σε 5 επαναλήψεις. Η ανάπτυξη της φυλλοστοιβάδας μελετήθηκε με 5 δειγματοληψίες-κοπές (27/3, 17/4, 8/5, 29/5 και 21/6/1997) κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου. Μελετήθηκε το χλωρό και ξηρό βάρος των φύλλων, ο λόγος ξηρού/χλωρού βάρους, ο λόγος ξηρού βάρους φύλλων ως προς συνολική ξηρή (αέρια) βιομάζα, ο δείκτης φυλλικής επιφάνειας, και η ειδική φυλλική επιφάνεια. Βρέθηκε ότι όσο πρωιμότερη είναι η σπορά τόσο μεγαλύτερη είναι η τιμή του δείκτη φυλλικής επιφάνειας λόγω της μεγαλύτερης ανάπτυξης των φυτών και της πυκνότερης φυλλοστοιβάδας (μεγαλύτερο χλωρό και ξηρό βάρος φύλλων), παρά την μικρότερη τιμή της ειδικής φυλλικής επιφάνειας. Πράγματι, οι όψιμες καλλιέργειες παρουσίασαν μεγαλύτερη τιμή ειδικής φυλλικής επιφάνειας από τις πρώιμες, προφανώς επειδή βρίσκονταν σε πιο πρώιμο φαινολογικό στάδιο κατά τη δειγματοληψία. Έτσι το μεγαλύτερο μέρος της παραλλακτικότητας της ειδικής φυλλικής επιφάνειας (R2=0.83) εξηγήθηκε από το φαινολογικό στάδιο ανάπτυξης όπως αντικατοπτρίζεται με το άθροισμα των βαθμο-ημερών (πάνω από 8°C) από το φύτρωμα μέχρι τη δεδομένη δειγματοληψία, ενώ μεγάλη είναι η σύμπτωση των αποτελεσμάτων αυτών με προγενέστερα για την ίδια ποικιλία κάτω από Θεσσαλικές συνθήκες (Danalatos, 1993). Η λίπανση βρέθηκε να επηρέασε σημαντικά τον δείκτη φυλλικής επιφάνειας, επηρεάζοντας την ανάπτυξη της μάζας των παραγόμενων φύλλων αλλά και της ειδικής φυλλικής επιφάνειας. Η επιφανειακή λίπανση επηρέασε ιδιαίτερα την πρώιμη σπορά προφανώς λόγω της ευνοϊκής υγρασίας της άνοιξης που βρήκε την πρώιμη αυτή καλλιέργεια στο στάδιο ταχείας βλαστικής ανάπτυξης. Η κατανομή ξηρής ουσίας στα φύλλα όπως εκφράζεται από τον λόγο ξ.β. φύλλων ως προς το συνολικό ξηρό βάρος δεν επηρεάστηκε από την λίπανση αλλά κυμάνθηκε σημαντικά στις διαφορετικές εποχές σποράς. Όμως και η μεγάλη αυτή διακύμανση φαίνεται να μπορεί να εξηγηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό (> 98%) από το στάδιο ανάπτυξης της καλλιέργειας όπως εκφράζεται με την μέθοδο των θερμομονάδων, γεγονός ενθαρρυντικό για την δυναμική προσομοίωση της ανάπτυξης της φυλλοστοιβάδας με τη χρήση μοντέλων στον Η/Υ. Τέλος, η καλλιεργητική περίοδος 1996-97 χαρακτηρίστηκε από ψυχρούς και υγρούς Μάρτιο- Απρίλιο και θερμούς και ξηρούς Μάιο-Ιούνιο, συνθήκες αρκετά ευνοϊκές για πρώιμες καλλιέργειες φθινοπωρινών σιτηρών αλλά ιδιαίτερα αντίξοες για τις όψιμες καλλιέργειες. Επομένως χρειάζεται περαιτέρω έρευνα κάτω από μεγαλύτερο εύρος καιρικών συνθηκών.