Μελέτη της επίδρασης άρδευσης και αποστάσεων σποράς στην ποιότητα των σπόρων σποράς βαμβακιού

Abstract

Το βαμβάκι μετά την αναθεώρηση της κοινής αγροτικής πολιτικής (2006) παρουσιάζει μεγάλα προβλήματα και τείνει προς απαξίωση εάν και είναι μία από τις πίο δυναμικές καλλιέργειες ανάμεσα στα φυτά μεγάλης καλλιέργειας και το πρώτο από άποψη συναλλαγματικής αξίας, αγροτικό προϊόν. Η συγκεκριμένη εργασία έχει ως στόχο να εξετάση την επίδραση της άρδευσης και των αποστάσεων σποράς στην ποιότητα του παραγώμενου σπόρου βαμβακιού ακολουθώντας τη σύγχρονη ανάγκη για μείωση των εισροών και βελτιστοποίηση των αποδόσεων. Το πείραμα εφαρμόστηκε στην περιχή του Βελεστίνου Μαγνησίας το 2008 και αξιολογήθηκαν τα αγρονομικά και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των σπόρων 2 ποικιλιών βαμβακιού Celia και Hersi σε κανονικές αποστάσεις μεταξύ των γραμμών σποράς (0,93 m) και σε στενές (0,75 m) σε συνδιασμό με την εφαρμογή 2 δόσεων άρδευσης, της κανονικής άρδευσης με την συνήθη καλλιεργητική τεχνική και στην άλλη η μισή ποσότητα της καλλιεργητικής πρακτικής. Το πειραματικό σχέδιο ήταν τυχαιοποιημένες ομάδες τεμαχίων με κύρια τεμάχια, υποτεμάχια, υπο-υποτεμαχια (split-splot-splot) σε τρεις επαναλήψεις. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα φυτά και στις δύο αποστάσεις γραμμών σποράς εισέρχονταν με ικανοποιητικό ύψος στο στάδιο καρποφορίας. Η επίδραση της άρδευσης στο ύψος των φυτών είναι θετική με συνέπεια να έχουμε διαφορές και υψηλότερα φυτά στη μεγάλη δόση κάτι που είναι λογικό. Επίσης διαφαίνεται ότι οι δύο γενότυποι έχουν διαφορές στην αλληλεπίδραση τους με τους εξεταζόμενους παράγοντες προς το ύψος με υπερέχουσα την ποικιλία Celia στο ύψος. Ο αριθμός μεσογονάτιων διαστημάτων των φυτών έδειξε ότι ήταν ανάλογος του ύψους όταν στα φυτά συνυπήρχαν χτένια - λουλούδια - καρύδια. Ο κόμβος εμφάνισης του 1ου χτενιού δεν φάνηκε να εξαρτάται απ' την απόσταση μεταξύ των γραμμών σποράς. Από την αξιολόγηση των μετρήσεων διαφαίνεται ότι τα πειραματικά τεμάχια που δέχτηκαν την υψηλή δόση στάγδην άρδευσης καθόλη την καλλιεργητική περίοδο, είχαν μεγαλύτερη φυλλική επιφάνεια. Επίσης ως λογική συνέχεια η ποικιλία Celia στο πείραμα μας είχε μεγαλύτερη φυλλική επιφάνεια από την ποικιλία Hersi. Οι στενές αποστάσεις σποράς δεν μπόρεσαν σε καμία επέμβαση να ξεπεράσουν την παραδοσιακή καλλιέργεια. Επίσης από τις μετρήσεις προκύπτει ότι η μισή ποσότητα στάγδην άρδευσης στην έναρξη της ανθοφορίας είχε ως αποτέλεσμα να πρωιμήσει την καλλιέργεια με συνέπεια να έχει περισσότερα χτένια, στη συνέχεια όμως η έλλειψη νερού συνοδεύτηκε με τα αντίθετα αποτελέσματα και τον μειωμένο αριθμό καρποφόρων οργάνων. Από τις μετρήσεις διαφαίνεται η διαφορά στα ξηρό βάρος των καρυδιών και στις δύο αποστάσεις των γραμμών σποράς καθώς στην επίδραση της κανονικής άρδευσης, με υπερέχουσα τη σπορά στα 93 cm και υπερέχον γενότυπο την ποικιλία Celia. Από τη συγκομιδή του πρώτου χεριού προκύπτει ότι η υψηλότερη δόση στάγδην άρδευσης, υπερέχει κατά 78 κιλά έναντι της ήμισυ στάγδην δόσης. Παρόλο που η ποικιλία Celia στο σύνολο των μετρήσεων σε μορφολογικά στοιχεία υπερείχε δεν υπάρχουν Σ.Σ.Δ, απλά διαπιστώθηκαν ότι οι μέσοι όροι της να διακυμαίνονται κατά 8 kg/στρέμμα υψηλότερα. Επίσης η απόσταση γραμμών σποράς στα 93 εκατοστά υπερείχε έναντι των πυκνών γραμμών κατά 17 kg. Η συγκομιδή δεύτερου χεριού βαμβακιού έγινε μόνο στην έκταση της μεγαλύτερης δόσης άρδευσης, η έλλειψη νερού που παρουσιάστηκε στη μισή δόση στάγδην άρδευσης είχε σαν αποτέλεσμα να πρωιμήσουν τα πειραματικά τεμάχια που δεχόταν την μεταχείριση αυτού του είδους και έτσι να συγκομιστούν σε μία δόση. Ο μέσος όρος του δεύτερου χεριού βαμβακιού στα πειραματικά τεμάχια που συγκομίστηκαν ήταν 53,15 kg/στρέμμα. Η προσθήκη των κιλών του δεύτερου χεριού βαμβακιού στα συνολικά κιλά δεν επέφερε αλλαγές στην σημαντικότητα της στατιστικής ανάλυσης των στοιχείων. Η άρδευση παρουσιάζει στατιστικώς σημαντικές διαφορές και η μεγαλύτερη δόση άρδευσης υπερέχει κατά 131,28 kg/στρέμμα της μισής δόσης. Τα 8,8 kg/στρέμμα της ποικιλία Celia και τα 18 kg/στρέμμα της παραδοσιακής απόστασης γραμμών σποράς δεν αποδεικνύονται ως Σ.Σ.Δ μετά την στατιστική ανάλυση . Η απόδοση του σύσπορου βαμβακιού σε χνουδάτο σπόρο στο πείραμα μας ανήρθε στο 56,79%, ενώ η απόδοση του σύσπορου σε ίνα ανήρθε στο 43,.085% Η πρώιμηση που παρατηρήθηκε στα πειραματικά τεμάχια τα οποία είχαν δεχτεί τη μισή δόση άρδευσης είχε ως συνέπεια την ωρίμανση του σπόρου σε μεγαλύτερο ποσοστό και την αύξηση του βάρους του. Διαφαίνεται λοιπόν, ότι δεν συνδέεται άμεσα η ωριμότητα του σπόρου με την αύξηση της απόδοσης του σύσπορου βαμβακιού αλλά περισσότερο με την πρωιμότητα της καλλιέργειας. Η απόδοση του χνουδάτου σπόρου σε καθαρό αποχνοωμένο (μαύρο) είναι 87,05%. Βάση όλων των παραπάνω η απόδοση του σύσπορου βαμβακιού σε αποχνοωμένο σπόρο ανέρχεται στο 49,43%. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο παραπάνω ποσοστό εμπεριέχεται και ο ανώριμος σπόρος. Συνήθως, η απόδοση του σύσπορου βαμβακιού που μπορεί να μετατραπεί σε σπόρο σποράς υψηλής ποιότητας είναι 33- 37%. Από την επίδραση των παραγόντων διαφάνηκε ότι τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της ίνας του βαμβακιού δεν επηρεάστηκαν σημαντικός, ενώ διαφορές προκύπτουν στο χρώμα (λαμπρότητα) της ίνας με καλύτερη στα πειραματικά τεμάχια που έχουν δεχτεί την κανονική δόση άρδευσης. Η εξήγηση του παραπάνω φαινομένου συνδέεται με την αναβλάστηση που έγινε μέχρι τη συγκομιδή, στα πειραματικά τεμάχια που δέχτηκαν τη μισή δόση στάγδην άρδευσης. Όσον αφορά τις δοκιμές βλάστικής ικανότητας στο θερμό η μισή δόση στάγδην άρδευσης υπερείχε έναντι της άλλης μεταχείρισης κατά 10,875 % ποσοστιαίες μονάδες. Η υπόλοιποι παράγοντες δεν παρουσίαζαν Σ.Σ.Δ παρόλη τη μικρή υπεροχή σε ποσοστιαίες μονάδες, της ποικιλίας Hersi και της παραδοσιακής απόστασης σποράς μεταξύ των γραμμών. Μετά την επεξεργασία από τον διαχωριστή βαρύτητας, είχαμε μια αύξηση του ποσοστού της βλάστικής ικανότητας κατά 8,1 % και η τιμή της ανερχόταν στο 86,625%. Αυτό που διαφαίνεται και επηρεάζει άμεσα τον δείκτη της βλάστικής ικανότητας, είναι η πρωιμότητα της καλλιέργειας και όχι η απόδοση της παραγωγής του σύσπορου βαμβακιού σε κιλά/στρέμμα. Επίσης, οι απώλειες στη παραγωγή σπόρου καλής ποιότητας για την μεταχείριση της μεγαλύτερης ποσότητας νερού, είναι μεγαλύτερες με άμεση συνάρτηση στην αύξηση του κόστους παραγωγής του σπόρου σποράς. Από τις μετρήσεις δεν προκύπτει καμία διαφορά στην επίδραση των παραγόντων της βλάστικής δύναμης. Πρίν και μετά το στάδιο της επεξεργασίας διαφαίνεται η υπεροχή της ποικιλίας Hersi και της μισής δόσης άρδευσης αλλά μόνο με απόλυτους αριθμούς. Ο δείκτης ζωτικότητας παρουσιάζει διαφορές στην επίδραση της άρδευσης στο στάδιο πριν την επεξεργασία του σπόρου από τον διαχωριστή βαρύτητας. Για ακόμη μια φορά, διαφαίνεται η υπεροχή της μικρής δόσης στάγδην άρδευσης με 12,9 μονάδες διαφορά. Από την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων προκύπτει ότι σε όλα τα στάδια πριν και μετά την επεξεργασία, η ποικιλία Hersi, οι κανονικές αποστάσεις σποράς και η μεγάλη δόση άρδευσης υπερέχουν καθόλη τη διάρκεια της επεξεργασίας. Επίσης ο δείκτης ζωτικότητας στη μισή δόση άρδευσης από την αρχή χαρακτηρίζεται ως πολύ καλής ποιότητας ενώ στην κανονική ακόμη και μετά την επεξεργασία, η ποιότητα χαρακτηρίζεται ως μέτρια. Από τις μέτρησεις που πραγματοποιήθηκαν πριν το στάδιο της επεξεργασίας από τον διαχωριστή βαρύτητας, διαπιστώθηκε ότι τα επίπεδα των ελεύθερων λιπαρών οξέων στην μεγάλη άρδευση ήταν απαγορευτικά για τη ζωτικότητα του σπόρου και τη διατήρηση της ποιότητας για μεγάλο χρονικό διάστημα. Προέκυψε λοιπόν ότι υπάρχουν στατιστικώς σημαντικές διαφορές ανάμεσα στην τιμή μέτρησης των μέσων όρων και την επίδραση της άρδευσης, που είναι 1,223 % . Επίσης και μετά την επεξεργασία τα επίπεδα της παραπάνω άρδευσης δεν έφτασαν την δεύτερη μεταχείριση αλλά μειώθηκαν σε μεγάλο ποσοστό ώστε να μην αποτελούν τόσο σημαντικό πρόβλημα. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι το ποσοστό των ελεύθερων λιπαρών οξέων πριν από την διαδικασία της επεξεργασίας του διαχωριστή βαρύτητας ήταν 0,884 % ενώ μετά μειώθηκε στο ποσοστό του 0,678%, δηλαδή υπέστει πτώση 20 %. Με την πτώση των λιπαρών οξέων ο σπόρος πλέων ήρθε σε ανεκτά επίπεδα καλής ποιότητας. Συνοψίζοντας, προκύπτει ότι η παραγωγή υψηλής ποιότητας σπόρου σποράς βαμβακιού δεν συμβαδίζει με την μεγάλη παραγωγή του σύσπορου βαμβακιού ανά στρέμμα. Διαφαίνεται λοιπόν ότι καθοριστική σημασία στη σποροπαραγωγή του βαμβακιού έχει η πρωίμηση της καλλιέργειας.