Δυναμική του γόνου του εκτρεφόμενου μυδιού Mytilus galloprovincialis, Lamarck, 1819 στον ΒΔ κόλπο Θεσσαλονίκης

Abstract

Η παρούσα διατριβή εστιάζεται στη μελέτη της δυναμικής του γόνου του Μεσογειακού μυδιού Mytilus galloprovincialis (Lamarck 1819), που προέρχεται από πλωτές μονάδες στην περιοχή μυδοκαλλιέργειας στον ΒΔ κόλπο Θεσσαλονίκης. Οι κόλποι Θεσσαλονίκης και Θερμαϊκού αποτελούν τις πιο σημαντικές θαλάσσιες περιοχές της Ελλάδας για την ανάπτυξη της μυδοκαλλιέργειας. Μεγάλα τμήματα των κόλπων αυτών εντάσσονται στις υγροτοπικές περιοχές που προστατεύονται από την εθνική/κοινοτική νομοθεσία (NATURA 2000, Συνθήκη Ramsar). Στους δυο αυτούς κόλπους φιλοξενούνται οι περισσότερες μονάδες μυδοκαλλιεργειών που αποτελούν και τη μεγαλύτερη πηγή παραγωγής καλλιεργούμενων μυδιών της Ελλάδας. Η εργασία αυτή πραγματοποιείται για πρώτη φορά στην περιοχή και σκοπεύει να δώσει στοιχεία για την ποσότητα και τη δυναμική του γόνου μυδιού. Η “αειφόρος” ανάπτυξη των μυδοκαλλιεργειών είναι ευθέως εξαρτώμενη από τη συνεχή τροφοδοσία και την διαθεσιμότητα του γόνου. Στην Εισαγωγή, γίνεται ανασκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας. Στο πρώτο τμήμα περιγράφεται η φυσιολογία και οικολογία του μυδιού. Στο δεύτερο τμήμα περιγράφονται οι παράγοντες που επηρεάζουν την αφθονία, διασπορά, επιβίωση του γόνου του μυδιού. Στο τρίτο τμήμα περιγράφονται τα συστήματα εκτροφής, οι περιοχές και η παραγωγή παγκόσμια και στην Ελλάδα. Τέλος, στο τέταρτο τμήμα περιγράφεται η περιοχή μελέτης. Στο κεφάλαιο Υλικά και Μέθοδοι’ περιγράφεται το πειραματικό πρωτόκολλο που χρησιμοποιήθηκε, οι τεχνικές που εφαρμόστηκαν για την εκτίμηση της δυναμικής της εγκατάστασης του γόνου και γενικά η μεθοδολογία επεξεργασίας των δεδομένων. Η μελέτη περιελάμβανε δεκαπενθήμερες μετρήσεις και δειγματοληψίες από τρεις σταθμούς-μονάδες κατά την περίοδο Φεβρουάριος 2006-Μάρτιος 2007. Επιλέχθηκαν δύο σταθμοί δειγματοληψίας στα άκρα των μονάδων μυδοκαλλιέργειας κι ένας στο κέντρο, εσωτερικά των μονάδων. Σε κάθε δειγματοληψία εκτός του βιολογικού υλικού (γόνος), γινόταν και μετρήσεις θερμοκρασίας, αλατότητας, διαύγειας του νερού, υδροδυναμισμού και φυτοπλακτού. Καταγραφόταν μετεωρολογικά και διαχειριστικά στοιχεία και πραγματοποιούνταν κάθετες σύρσεις με δίχτυ 100 και 200 μη, για τη συλλογή νυμφών μυδιού. Ο γόνος συλλεγόταν από δύο αρμαθιές μυδιών, και από δύο βάθη, σε κάθε μονάδα-σταθμό. Στο εργαστήριο ο γόνος χωρίστηκε σε τέσσερεις κλάσεις μεγεθών με τη βοήθεια κόσκινων κοκκομετρίας 1,0-1,4-2,0-4,0 mm που αντιστοιχούν σε μέσο μήκος γόνου 2, 3 ,8 και 16 mm και η πυκνότητα καταμετρήθηκε ξεχωριστά. Στα κεφάλαιο ’Αποτελέσματα’ και ‘Συζήτηση’ γίνεται εκτίμηση των φυσικοχημικών και βιολογικών παραμέτρων, τα οποία αφού αναλύθηκαν, συσχετίστηκαν μεταξύ τους και με αντίστοιχες παλαιότερες μελέτες και την συμμετοχή τους στην δυναμική του γόνου. Εξετάστηκε η θερμοκρασία του νερού σε σχέση με την θερμοκρασία του αέρα στην περιοχή για όλη τη διάρκεια της μελέτης, οι άνεμοι και τα ρεύματα, ο υδροδυναμισμός και ο σχετικός υδροδυναμισμός μεταξύ των μονάδων, οι βροχοπτώσεις και οι εισροές των ποταμών σε σχέση με τη διαύγεια και την αλατότητα, το διαλυμένο οξυγόνο, η χλωροφύλλη-α και έγινε σύγκριση με προηγούμενες χρονιές. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι από ένα συνολικό δείγμα των 178.000 ατόμων γόνου μυδιού που συλλέχθηκε και καταμετρήθηκε, το μεγαλύτερο ποσοστό προήλθε από τον ακραίο νότιος σταθμός, ακολουθούσε ο εσωτερικός σταθμός στο κέντρο των μονάδων μυδοκαλλιέργειας, με τελευταίο τον ακραίο ΒΑνατολικό σταθμό. Το ποσοστό του γόνου σχετίζεται με την κατεύθυνση των ρευμάτων σε συνάρτηση με την ύπαρξη άλλων μονάδων στην πορεία τους. Ο περισσότερος γόνος (2/3) εγκαθίσταται σε βάθη 4 m από την επιφάνεια της θάλασσας από ότι στα 7 m. Η εγκατάσταση του γόνου αρχίζει τον Μάρτιο με μέγιστο εγκατάστασης τον Μάιο και διαρκεί μέχρι τον Ιούλιο. Μάλιστα, η μικρή κλάση μεγέθους του γόνου έχει δύο παρουσίες, τον Μάρτιο και τον Μάιο, με μέγιστο τον Μάιο. Σύμφωνα με την πρώτη αυτή εμφάνιση του γόνου (Μάρτιο), θα πρέπει οι παραγωγοί να εγκαταστήσουν τους συλλεκτήρες τους. Η μεγαλύτερη κλάση μεγέθους, αυτή που ενδιαφέρει κυρίως τους παραγωγούς εμφανίζεται από τον Απρίλιο και διαρκεί έως και τον Ιούλιο, με μεγάλες ποσότητες τον Μάιο. Μεγάλου μεγέθους γόνος υπάρχει όλο το έτος αλλά σε ελάχιστους αριθμούς, σε σχέση με την κύρια περίοδο εγκατάστασης.