Διερεύνηση διακριτικής ικανότητας περιβαλλόντων για αξιολόγηση γενοτύπων βαμβακιού με χρήση πολυπαραγοντικών, μονοπαραγοντικών και μη παραμετρικών προτύπων

Abstract

Η εμπορικά επιτυχημένη ποικιλία βαμβακιού, πρέπει χαρακτηρίζεται από υψηλό παραγωγικό δυναμικό και σταθερότητα αποδόσεων σε εύρος περιβαλλόντων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται τόσο τα ευνοϊκά όσο και τα περιβάλλοντα καταπόνησης. Προκειμένου ο προηγούμενος στόχος να καταστεί εφικτός, απαιτείται αξιολόγηση, σε μεγάλο αριθμό περιβαλλόντων. Η πολύπεριβαλλοντική αξιολόγηση επιτρέπει τον προσδιορισμό της διακύμανσης λόγω αλληλεπίδρασης γενοτύπου με το περιβάλλον (GE) και επιπλέον την εκτίμηση παραμέτρων της παραγωγικής σταθερότητας. Πλήθος μεθόδων έχουν αναπτυχθεί για την εκτίμηση της σταθερότητας και του παραγωγικού δυναμικού των γενοτύποον. Από αυτές, άλλες εκτιμούν μόνο το παραγωγικό δυναμικό, άλλες τη σταθερότητα και άλλες ταυτόχρονα και τα δύο. Στη παρούσα εργασία, επτά ποικιλίες βαμβακιού ιδιοκτησίας D&PL International καλλιεργήθηκαν σε οκτώ περιοχές για τα έτη 2002-2003 με σκοπό τη δημιουργία βάσης δεδομένων για την εκτίμηση της παραγωγικότητας και σταθερότητας κάτω τις συνθήκες καλλιέργειας της χώρας μασ. Η σωστή ανάλυση των δεδομένων είναι πολύ σημαντική εάν σκεφτεί κανείς το τεράστιο κόστος της διεξαγωγής των πειραμάτων αξιολόγησης. Πλήθος μεθόδων έχουν αναπτυχθεί για την εκτίμηση της σταθερότητας και του παραγωγικού δυναμικού των γενοτύπων. Μεταξύ αυτών χρησιμοποιήθηκαν στην συγκεκριμένη εργασία, οι περισσότερο αντιπροσωπευτικές για την ανάλυση των δεδομένων. Συγκεκριμένα οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν κατατάσσονται σε μονοπαραγυντικές παραμητρικές όπως: η εκτίμιση του συντελεστής παραλλακτικότητας CV% (Francis and Kenneber, 1978), η σύγκριση πραγματικών σε σχέση με τις αναμενόμενες τιμές (Steel, R. and Torrie J., 1980), η απόκλιση από τη γραμμή παλινδρόμησης (Eberhart and Russel, 1966), μονοπαραγυντικές μη παραμητρικές όπως η μέθοδος συνεκτίμησης (Γούλας και Μασλάρης, 1992) και πολνπαραγοντικές παραμετρικές όπως η μέθοδος GGE bioplot (Yan, 2001). Η σωστή επιλογή και ο συνδυασμός των κατάλληλων μεθόδων για την ανάλυση των δεδομένων, είναι απαραίτητος προκειμένου να κάνουμε πρόβλεψη για την παραγωγική συμπεριφορά μιας ποικιλίας στο μέλλον. Για αυτό το λόγο, κάθε επένδυση στην έρευνα νέων μεθόδων αλλά και η καλή γνώση των περιοχών πειραματισμού, είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την επιβεβαίωση και καλή επαναληψιμότητα των προβλέψεων. Σκοπός αυτής της εργασίας ήταν: Η εκτίμηση της σταθερότητας και παραγωγικής ικανότητας των ποικιλιών με αντιπροσωπευτικές μεθόδους. Η σύγκριση των αποτελεσμάτων μεταξύ μεθόδων και ο συνδυασμός μεθόδων προκειμένου να είναι δυνατή η ακριβής πρόβλεψη. Επίσης η μελέτη της διακριτικής ικανότητας, της αντιπροσωπευτικότητας και της συσχέτισης των περιβαλλόντων πειραματισμού ώστε να καταστεί δυνατός ο προσδιορισμός μεγαπεριβαλλόντων. Τέλος η μελέτη των αγρονομικών παραγόντων που έχουν επίδραση στο δυναμικό της απόδοσης των εξεταζόμενων ποικιλιών. Μετά την χρησιμοποίηση των διαφορετικών προτύπων ανάλυσης πρόκυψε οτι: Με τη χρήση του προτύπου GGE bioplots κατέστη δυνατό να προσδιορίσουμε τα περιβάλλοντα που προσαρμόζονται οι καλύτερες ποικιλίες με αποτέλεσμα να γίνονται «ευδιάκριτες οι ποικιλίες ειδικής προσαρμοστικότητας». Αυτό είναι καινοτομία στο τρόπο ανάλυσης σταθερότητας γιατί οι περισσότερες μέθοδοι δίνουν τη δυνατότητα να επιλέγουμε ποικιλίες γενικής προσαρμοστικότητας ενώ η επιλογή ποικιλιών ειδικής προσαρμοστικότητας είναι δύσκολή έως αδύνατη με τις μιονοπαραγοντικές μεθόδους. Επίσης το πρότυπο GGE μπορεί να προσδιορίσει την «Ιδεώδη ποικιλία», η οποία θα συνδυάζει υψηλό και σταθερό παραγωγικό δυναμικό. Με τα GGE bioplots είναι δυνατό να συγκριθούν όλες οι εξεταζόμενες ποικιλίες ταυτόχρονα για πολλά χαρακτηριστικά, όπως είναι η απόδοση σε σύσπορο, η απόδοση ίνα, το ποσοστό απόδοσης (%) σε ίνα, το ποσοστό απόδοσης (%) κατά την πρώτη συγκομιδή κ.α. Με αυτό τον τρόπο είναι καθίσταται δυνατή η επιλογή ποικιλιών που συνδυάζουν πολλά επιθημητά χαρακτηριστικά. Σχετικά με τη διερεύνηση μέγα - περιβαλλόντων δεν έγινε δυνατός ο προσδιορισμός τους, παρά μόνο δόθηκε η δυνατότητα για εύρεση συσχετίσεων μεταξύ των περιβαλλόντων. Τέλος με τα GGE bioplot, βρέθηκε υψηλή συσχέτιση ανάμεσα στην πρωιμότητα και την απόδοση. Το πρότυπο Eberhart and Russel (1966) και οι εκτιμήσεις των συντελεστών CV (%)απόλυτων (διορθωμένων) τιμών, παρά τις όποιες διαφορές που συζητήθηκαν, βρέθηκε ότι είναι αποτελεσματικές μιέθοδοι στον προσδιορισμιό της «Ιδεώδους ποικιλίας». Η μιέθοδος συνεκτίμησης μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με τα άλλα πρότυπα όταν θέλουμιε να εκτιμήσουμε δύο χαρακτηριστικά ταυτόχρονα. Το πρότυπο GGE bioplot φαίνεται να είναι ολοκληρωμένο στην ανάλυση και διαχείριση πολυπεριβαλλοντικών δεδομένων. Η ανάλυση των δεδομιένων όμως μπορεί να συνοδεύεται και από συμιβατική στατιστική ανάλυση για καλύτερη τεκμηρίωση των αποφάσεων μας.