Σύγκριση του ρόλου του διευθυντή σε Τ.Ε.Ε. και Σ.Δ.Ε.

Abstract

Η παιδεία αποτελεί έναν από τους βασικότερους παράγοντες που συντελούν στην ανάπτυξη μιας χώρας. Η εκπαιδευτική πολιτική, επομένως, πρέπει να εξυπηρετεί τις ανάγκες της κοινωνίας και των ανθρώπων που την απαρτίζουν. Σε μια εποχή που η κοινωνία μετασχηματίζεται ραγδαία απαιτούνται όλο και πιο υψηλοί ρυθμοί αποτελέσματος και απόδοσης στην εκπαίδευση (Πιλιτζίδης, 2005). «Τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα υψηλής ποιότητας εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την πραγματοποίηση διαδικασιών υψηλής ποιότητας μέσα στο σύστημα» (Ζαβλάνος, 2003). Επιπλέον, «η μάθηση αποτελεί διεργασία που συνεχίζεται σε ολόκληρη τη ζωή του ανθρώπου» και, καθώς οι αλλαγές στην κοινωνία είναι περισσότερες και εντονότερες στη σύγχρονη εποχή, «τα μέλη της είναι σχεδόν υποχρεωμένα να εξακολουθούν να μαθαίνουν προκειμένου να παραμείνουν μέλη» (Jarvis, 2003). Τα σχολεία είναι περίπλοκοι οργανισμοί που αλλάζουν με ταχύτατους ρυθμούς. Στην εποχή μας, ιδιαίτερα, που τα δεδομένα και οι συνθήκες συνεχώς μεταβάλλονται, ενώ, παράλληλα, η δυνατότητα οικονομικής στήριξης των νέων αυξημένων απαιτήσεων μειώνεται, η ανάγκη αποτελεσματικότητας των εκπαιδευτικών οργανισμών ολοένα και μεγαλώνει. Η διοίκηση, λοιπόν, σχολικών μονάδων απαιτεί ιδιαίτερες ικανότητες. Ικανότητες που αφορούν στη δημιουργία, διατήρηση αλλά και, συχνά, αλλαγή του σχολικού κλίματος, στη δημιουργία κοινού οράματος για τη σχολική μονάδα, στην επίλυση προβλημάτων, στη λήψη, ερμηνεία και εφαρμογή αποφάσεων, στην ανάπτυξη στρατηγικών συνεργασίας (Matthews & Crow, 2003). Βασικός συντελεστής επίτευξης υψηλής ποιότητας στη σχολική μονάδα και, γενικότερα, στην εκπαίδευση θεωρείται το διευθυντικό στέλεχος. Η εικόνα του διευθυντικού στελέχους ως απλού διεκπεραιωτή υποθέσεων δεν είναι, πλέον, πρόσφορη. Ο διευθυντής πρέπει να διαθέτει χαρακτηριστικά αποτελεσματικού ηγέτη. Να έχει όραμα και να οδηγεί σύμφωνα με αυτό τη συμπεριφορά ενός ολόκληρου οργανισμού (Day et al., 2003). Να αποτελεί πρότυπο για τους άλλους. Να εμπνέει και να παρακινεί, να ενθαρρύνει, να επικοινωνεί αποτελεσματικά, να προσαρμόζεται στις αλλαγές, να συντονίζει, να επιλύει προβλήματα. Να διατυπώνει στόχους και στρατηγικές και να δίνει έμφαση στην ικανοποίηση των αναγκών του προσωπικού και των μαθητών. Να είναι κοινωνικά ευαίσθητος. Κυριότερα, δε, να γνωρίζει τον εαυτό του (Ζαβλάνος, 2003). Στα στενά πλαίσια της εκπαιδευτικής πολιτικής της χώρας μας μόλις τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να εισακούγονται όσοι μιλούν για ανάγκη αλλαγής της πορείας της εκπαίδευσης και προσαρμογής της στα σύγχρονα δεδομένα. Έχοντας συνειδητοποιήσει τη σημασία του ρόλου του διευθυντή σχολικής μονάδας αποφασίσαμε να ασχοληθούμε περισσότερο με το θέμα κάνοντας μία μικρή έρευνα και συγκρίνοντας δύο σχολεία της Αθήνας, διαφορετικού, όμως, τύπου και προσανατολισμού: ένα Τεχνικό Επαγγελματικό Εκπαιδευτήριο (Τ.Ε.Ε.) και ένα Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας (Σ.Δ.Ε.). Ξεκινήσαμε δίνοντας μία συνοπτική εικόνα του σύγχρονου διευθυντή σχολείου και, στη συνέχεια, κάναμε μία περιγραφή των Τ.Ε.Ε. και των Σ.Δ.Ε. αναφορικά με τους νόμους και τα πλαίσια που διέπουν την οργάνωση και λειτουργία τους. Συγκρίναμε τους δύο τύπους σχολείων εντοπίζοντας τις ομοιότητες και τις διαφορές τους. Αναφερθήκαμε στην τεχνική εκπαίδευση και την εκπαίδευση ενηλίκων όπως αυτές εφαρμόζονται στην Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη. Προχωρώντας αναφερθήκαμε εκτενέστερα σε θεωρίες για την ηγεσία γενικά και, ειδικότερα, την ηγεσία σχολείου καθώς και σε έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί πάνω σε αυτά τα θέματα στην Ελλάδα και, κυριότερα, στο εξωτερικό. Δώσαμε κάποια πληροφοριακά στοιχεία για τα δύο σχολεία και τις περιοχές στις οποίες βρίσκονται. Αναφερθήκαμε στους στόχους της έρευνας και τη μεθοδολογική προσέγγιση που χρησιμοποιήσαμε. Αναλύσαμε τα δεδομένα της έρευνας και προχωρήσαμε, στη συνέχεια, σε αξιολόγηση αυτών των δεδομένων και σε συμπεράσματα. Τέλος, αναφερθήκαμε στη δυνατότητα αλλά και την ανάγκη περαιτέρω έρευνας για την ηγεσία και το ρόλο του διευθυντή σχολείου στην σύγχρονη εποχή.