Κοινωνική και συναισθηματική μάθηση και αντιλαμβανόμενο περιβάλλον στο μάθημα της φυσικής αγωγής

Abstract

Η κοινωνική και συναισθηματική μάθηση είναι το κομμάτι εκείνο της εκπαίδευσης που αφορά την απόκτηση δεξιοτήτων, όπως η αναγνώριση και ο χειρισμός των συναισθημάτων του εαυτού και των άλλων, το ενδιαφέρον για τους άλλους, η σύναψη καλών σχέσεων, η παρακολούθηση των αλλαγών του περιβάλλοντος και η λήψη κατάλληλων αποφάσεων (Elias et al. 1997). Οι δεξιότητες αυτές συμβάλουν στην ακαδημαϊκή επιτυχία (Bloodworth et al. 2001), και στην ευημερία του ατόμου στη ζωή γενικά (Zins et al. 2001), και θεωρούνται σαν ένα είδος νοημοσύνης, διαφορετικό από τη νοητική ικανότητα (IQ) και από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας (Bar-On, 1997; Goleman, 1995; Mayer & Salovey, 1997). Ο κύριος σκοπός της έρευνας ήταν η προσαρμογή στην Ελληνική γλώσσα του Emotional Quotient Inventory: Youth Version (EQ-I:YV, Bar-On & Parker, 2000), ενός οργάνου μέτρησης της κοινωνικής-συναισθηματικής νοημοσύνης των παιδιών και των εφήβων και η διερεύνηση της σχέσης της ΚΣΝ με ψυχολογικούς παράγοντες του μαθήματος της φυσικής αγωγής. Για τους σκοπούς της έρευνας, έγινε επίσης και η προσαρμογή του School as a Caring Community Profile-II (SCCP-II, Lickona & Davidson, 2003), ενός οργάνου μέτρησης του κοινωνικού και συναισθηματικού κλίματος της τάξης στο μάθημα της ΦΑ. Από αποτελέσματα των τριών πιλοτικών ερευνών σε μαθητές του Γυμνασίου και του Λυκείου (Ν=510, Ν=504 και Ν=342), φάνηκε ότι το 6-παραγόντων, 3 3-θεμάτων EQ-I: YV, προσαρμοσμένο στα Ελληνικά διαθέτει καλή εσωτερική δομή, εγκυρότητα και αξιοπιστία. Εγκυρότητα και αξιοπιστία φάνηκε και για το 4-παραγόντων, 23-θεμάτων SCCP-II (3η πιλοτική). Τα αποτελέσματα της κύριας έρευνας (Ν=800) που είχε διαχρονικό χαρακτήρα και διεξήχθη σε δύο φάσεις με διαφορά πέντε μηνών, επιβεβαίωσαν την καλή παραγοντική δομή και εγκυρότητα (εσωτερική-εξωτερική) των οργάνων. Η διαχρονική μελέτη των αιτιατών σχέσεων (Long Path Analysis, AMOS 7), έδειξε ότι τόσο η γενική κοινοινική-συναισθηματική νοημοσύνη των μαθητών, όσο και οι επιμέρους μεταβλητές της είχαν σημαντική θετική αλληλεπίδραση με το αντιλαμβανόμενο κλίμα φιλίας της τάξης στη ΦΑ, με το προσανατολισμό των μαθητών στη προσωπική βελτίωση στη ζωή, με την αναλαμβανόμενη έμφαση του καθηγητή ΦΑ στη προσωπική βελτίωση στη ζωή, με τις στρατηγικές μεταγνώσης που χρησιμοποιούν οι μαθητές στο μάθημα και με την αντίληψή τους για χρήση ευγενικής προσέγγισης για την επίλυση των διαφορών τους. Από την άλλη μεριά, η κοινωνική- συναισθηματική νοημοσύνη είχε αρνητική αλληλεπίδραση με το προσανατολισμό των μαθητών στη προστασία του εγώ στη ζωή, με την αναλαμβανόμενη έμφαση του καθηγητή ΦΑ στη προστασία του εγώ στη ζωή και με την αντίληψή τους για χρήση επιθεακής συμπεριφοράς για την επίλυση των διαφορών τους, ενώ δεν βρέθηκε να σχετίζεται με την εκτός σχολείου ενασχόληση των μαθητών με τον αθληασμό. Από τα αποτελέσματα προκύπτει η ανάγκη διερεύνησης μέσω πειραμαακής έρευνας κατά πόσο ένα περιβάλλον μάθησης προσανατολισμένο στη φροντίδα και στη προσωπική βελτίωση των μαθητών, συμβάλλει στην αύξηση των κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων και κατά πόσο αυτές οι δεξιότητες οδηγούν σε πιο αποτελεσματικές στρατηγικές αυτορρύθμισης.