Η προστασία της ιδιοκτησίας κατά το σύνταγμα και την ΕΣΔΑ : η νομολογία του ΣτΕ και του ΕΔΔΑ

Abstract

Η προστασία της ιδιοκτησίας αποτελεί θεμελιώδες και αναπαλλοτρίωτο δικαίωμα του ατόμου και τελεί υπό την εγγύηση του Συντάγματος και της ΕΣΔΑ. Για λόγους, ωστόσο, που ανάγονται στο «γενικό συμφέρον» καθίσταται θεμιτή η επιβολή αυξημένων, σε σχέση με τα άλλα συνταγματικά δικαιώματα, περιορισμών στην άσκηση του δικαιώματος της ιδιοκτησίας. Οι περιορισμοί αυτοί, που συνίστανται κυρίως, στη σχετικοποίηση της αποκλειστικής χρήσεως ή της απόλυτης καρπώσεως της ιδιοκτησίας, δεν μπορούν να φτάνουν μέχρι το σημείο να εξαφανίζουν ή να αδρανοποιούν την ιδιοκτησία σε σχέση με τον προορισμό της. Όταν δε συνεπάγονται την ολική και οριστική στέρηση της χρήσεως του ακινήτου κατά τον προορισμό του επέρχεται πλήρης αποδυνάμωση των εξουσιών της ιδιοκτησίας και πρέπει να κηρύσσεται αναγκαστική απαλλοτρίωση του ακινήτου και να καταβάλλεται αποζημίωση στον ιδιοκτήτη του, υπό τις προϋποθέσεις που ορίζει το Σύνταγμα. Η συνταγματική προστασία της ιδιοκτησίας δοκιμάζεται ιδιαίτερα όταν πρέπει να συγκρουσθεί με την συνταγματική προστασία του περιβάλλοντος. Η πλούσια σχετική ελληνική νομολογία, ιδίως του Συμβουλίου της Επικράτειας παρέχει εξαιρετικά διαφωτιστικό υλικό για τη μελέτη της έκτασης, αλλά και των ορίων της συνταγματικής προστασίας της ιδιοκτησίας ενόψει των ορίων της συνταγματικής προστασίας άλλων κατοχυρωμένων από το Σύνταγμα δικαιωμάτων, όπως το δικαίωμα στο περιβάλλον. Από την άλλη, η προστασία της ιδιοκτησίας κατά το άρθρο 1 ΠΠΠ της ΕΣΔΑ, με την συγκεκριμένη μορφή που της προσδίδει η ήδη πλούσια σχετική νομολογία του ΕΔΔΑ, δίνει μία νέα διάσταση στην προστασία της ιδιοκτησίας και κατά το ελληνικό συνταγματικό δίκαιο. Για λόγους που ανάγονται στην ουσία της όλης αντίληψης της προστασίας της ιδιοκτησίας κατά την ΕΣΔΑ, όσο και για νομικούς λόγους, που ανάγονται στη νομική ισχύ που έχει αυτή στην ελληνική έννομη τάξη, το πλαίσιο προστασίας της ιδιοκτησίας κατά την ΕΣΔΑ δεν μπορεί να συνεχίσει να λαμβάνεται πλημμελώς υπόψη, ή και να αγνοείται, όταν ο Έλληνας νομοθέτης επιβάλλει περιορισμούς στην ιδιοκτησία και ο Έλληνας δικαστής καλείται να ελέγξει τη συνταγματικότητά τους.