Μελέτη της συμπεριφοράς διατροφής των διαφορετικών μορφών της αφίδας Myzus persicae (Sulzer) (Homoptera: Aphididae) με τη μέθοδο της ηλεκτρικής καταγραφής της συμπεριφοράς διατροφής (EPG)

Abstract

Η αφίδα Myzus persicae (Sulzer), γνωστή ως πράσινη αφίδα της ροδακινιάς, αποτελεί ένα από τους σημαντικότερους εχθρούς της φυτικής παραγωγής προσβάλλοντας πάνω από 400 είδη φυτών μεταξύ των οποίων καρποφόρα δέντρα και ποώδη καλλιεργούμενα φυτά. Οι ζημιές που προκαλεί η αφίδα δεν περιορίζονται μονάχα στην προσβολή κορυφαίων τρυφερών βλαστών και τρυφερών φύλλων, τα οποία και συστρέφονται λόγω της προσβολής αλλά υπάρχουν και έμμεσες ζημιές πολύ σοβαρές. Οι έμμεσες ζημιές οφείλονται στη ρύπανση του φυλλώματος και των καρπών από τα μελιτώδη αποχωρήματά τους, την ανάπτυξη καπνιάς αλλά κυρίως οφείλονται στη μετάδοση φυτικών ιών από την αφίδα σε πολλά φυτά και κυρίως στα σολανώδη. Οι μορφές που εμφανίζει η αφίδα Myzus persicae κατά τη διάρκεια του βιολογικού της κύκλου είναι: θεμελιωτικό, παρθενογενετικό θηλυκό, θηλυτόκο, ωοτόκο και αρσενικό. Οι μορφές αυτές έχουν εν μέρει διαφορετικές διατροφικές συνήθειες γεγονός που κάνει την κάθε μορφή να διαφέρει στη δυνατότητα και αποτελεσματικότητα μετάδοσης των ιώσεων. Στην εργασία αυτή μελετήθηκε η διατροφική συμπεριφορά των πτερωτών και άπτερων παρθενογενετικών θηλυκών, των θηλυτόκων και των αρσενικών αφίδων. Οι μορφές αυτές προήλθαν από ένα κλώνο ο οποίος δημιουργήθηκε από πληθυσμό που συλλέχθηκε από ροδακινιά από τη περιοχή της Νάουσας. Η παραγωγή των παρθενογενετικών μορφών (άπτερων και πτερωτών) που χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του πειραματικού μέρους, έγινε σε συνθήκες μεγάλης ημέρας (L16:D8) και σε θερμοκρασία 17°C±0.5 ενώ η παραγωγή των θηλυτόκων και των αρσενικών έγινε σε συνθήκες μικρής ημέρας (L10:D14) και θερμοκρασία 17°C±0.5. Με τη βοήθεια της μεθόδου της Ηλεκτρικής Καταγραφής της Συμπεριφοράς Διατροφής EPG (Electrical Penetration Graph) καταγράφηκε η διατροφική συμπεριφορά των τεσσάρων διαφορετικών μορφών του παραπάνω κλώνου σε φυτά πατάτας για 7 ώρες. Στη συνέχεια μελετήθηκε η επίδραση των διαφορετικών μορφών σε μία σειρά από διατροφικούς παράγοντες. Συνολικά μελετήθηκαν 14 άπτερα παρθενογενετικά θηλυκά, 3 πτερωτά παρθενογενετικά θηλυκά, 22 αρσενικά και 22 θηλυτόκα άτομα. Οι διάφορες μορφές της αφίδας βρέθηκε να παρουσιάζουν πολλές διαφορές στη διατροφική τους δραστηριότητα. Ο αριθμός των σύντομων δοκιμαστικών νυγμάτων που πραγματοποίησαν οι αφίδες έως τα πρώτα δύο λεπτά της διατροφής τους παρουσιάζει στατιστικώς σημαντικές διαφορές μεταξύ των μορφών γεγονός που οδήγησε στην υπόθεση ότι ίσως η μετάδοση των μη έμμονων ιών να είναι περισσότερο αποτελεσματική στα άπτερα παρθενογενετικά θηλυκά από ότι στα αρσενικά. Ταυτόχρονα, η μέση διάρκεια των νυγμάτων αυτών βρέθηκε στατιστικώς μεγαλύτερη στα άπτερα παρθενογενετικά θηλυκά σε σχέση με τα αρσενικά και αυτό ίσως να οφείλεται στη μικρότερη αποδοχή του ξενιστή από τα αρσενικά. Όσον αφορά τη μελέτη της διάρκειας διατροφής στο φλοίωμα των φυτών και την αναρρόφηση χυμού από αυτό, τα πτερωτά παρθενογενετικά θηλυκά βρέθηκε να τρέφονται περισσότερο από τις υπόλοιπες μορφές. Αυτό ίσως είναι αποτέλεσμα της βιολογίας των παρθενογενετικών θηλυκών, τα οποία γεννούν ένα πολύ μεγάλο αριθμό απογόνων στη διάρκεια της ζωής τους και κατ επέκταση έχουν αυξημένες ανάγκες σε τροφή. Το γεγονός ότι τα πτερωτά παρθενογενετικά θηλυκά τρέφονται περισσότερο με χυμό από ότι οι άλλες μορφές είναι πιθανόν να αποτελεί ένδειξη ότι τα άτομα αυτά είναι αποτελεσματικότεροι φορείς έμμονων ιών, για την εξακρίβωση όμως αυτής της υπόθεσης απαιτούνται πειράματα μετάδοσης ιώσεων. Τέλος, παρατηρήθηκε ότι ενώ στις εξεταζόμενες αφίδες τα στιλέτα τους έφταναν στο φλοίωμα και εκκρινόταν σίελος, ελάχιστες φορές οι αφίδες προχωρούσαν στην αναρρόφηση του χυμού. Ίσως κάποιος παράγοντας εμπόδιζε τις αφίδες να προχωρήσουν στην αναρρόφηση του χυμού. Κρίνεται σκόπιμη η περαιτέρω διερεύνηση των διαφορών στη διατροφή των μορφών τόσο εντός του ίδιου κλώνου όσο και μεταξύ διαφορετικών κλώνων ώστε να πιστοποιηθούν οι διαφορές στις διατροφικές συνήθειες μεταξύ των διαφόρων μορφών. Παράλληλα, η διεξαγωγή πειραμάτων μετάδοσης ιώσεων θα μπορέσει να συσχετίσει με ασφάλεια αυτές τις διαφορές στη διατροφή των αφίδων με τις πιθανές διαφορές στη μετάδοση των ιών. Ταυτόχρονα, τα αποτελέσματα της διαφορετικής συμπεριφοράς διατροφής των μορφών ίσως δώσουν σημαντική πληροφόρηση στη προσπάθεια προσδιορισμού των διαφορετικών απαιτήσεων σε τροφή εάν χρησιμοποιηθούν σε πειράματα θρέψης των αφίδων. Τέλος, η διερεύνηση της συμπεριφοράς διατροφής μπορεί να δώσει χρήσιμες πληροφορίες για την αλληλεπίδραση εντόμου-ξενιστή, την προτίμηση και την αποδοχή από τις αφίδες ενός φυτού ως ξενιστή ή όχι καθώς και τους μηχανισμούς ανθεκτικότητας.