Η εκμάθηση της ξένης γλώσσας στην πρώτη σχολική και προσχολική ηλικία

Abstract

Η παρούσα έρευνα ήρθε ως αποτέλεσμα μνας προσπάθειας να προσεγγιστούν οι διαδικασίες που ακολουθούνται από τον παιδαγωγό και που αποβλέπουν στην απόκτηση μιας δεύτερης γλώσσας από τον παιδαγωγούμενο. Με παρόμοια διατύπωση θα μπορούσε να αποδοθεί ο γενικευμένος σκοπός αυτού του θέματος. Η αναζήτηση τρόπων διδασκαλίας και τελικά εκμάθησης μιας ξένης γλώσσας, περιγράφει μάλλον συνοπτικά όλο αυτό για το οποίο όπως θα φανεί, προσπαθήσαμε στα πλαίσια αυτής της εργασίας. Δε θα μπορούσαμε να μείνουμε όμως, σε κάτι τόσο γενικευμένο, γεγονός που καθιστά χρήσιμη τη διεξοδικότερη αναφορά σε επιπρόσθετους, ίσως και δευτερεύοντες σκοπούς που έχει κληθεί να ικανοποιήσει το παρόν ερευνητικό σχέδιο. Ως τέτοιους θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τους ακόλουθους: Σε ένα πρώτο επίπεδο αναμένεται να γίνει κατανοητή με τον απλούστερο δυνατό τρόπο η μεθοδολογία που ακολουθείται κατά την διάρκεια εκμάθησης μιας γλώσσας. Επιπρόσθετα, διερευνάται ο ρόλος του παιδαγωγού με έμφαση στο αν και στο κατά πόσο αλλάζει η στάση του, ανάλογα με τις συνθήκες που το ίδιο το περιβάλλον δράσης του ορίζει. Σε ένα άλλο επίπεδο, σημαντική θεωρήθηκε εκ των πρότερων η λογική στην οποία και βασίζεται η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας σε παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας. Και ίσως είναι αυτό το χρονικό όριο που δημιουργεί την ανάγκη να κατανοήσουμε κατά πόσο τελικά είναι «χρήσιμη» η επαφή και η γνώση μιας δεύτερης γλώσσας και που θα μπορεί να σχετίζεται με μια παράλληλη νηπιακή διγλωσσία. Σε γενικές γραμμές μοιάζει να απασχόλησαν διαφορετικές πτυχές του προς επεξεργασία θέματος, δίχως ωστόσο, να σημαίνει πως με το πέρας της έρευνας δόθηκαν όλες οι απαντήσεις. Έτσι, παραμένει ανοιχτό το ενδεχόμενο για επανεξέταση, επαναδιατύπωση στόχων και μεθόδων δράσης για περαιτέρω ανάλυση του θέματος. Στην συγκεκριμένη έρευνα έλαβαν μέρος πενήντα έξι (56) παιδιά νηπιακής και πρώτης σχολικής ηλικίας. Επιλέγηκαν κατά τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούνται οι ανάγκες της όλης διαδικασίας, γεγονός που σημαίνει πως εξυπηρετούσαν τις συνθήκες που όριζε η ίδια η έρευνα, που απαιτούσε παιδιά που διδάσκονται κάποια γλώσσα ως ξένη/ δεύτερη (εδώ έχουμε την εκμάθηση της αγγλικής και της ιταλικής), αλλά και παιδιά που βρίσκονται σε προκαθορισμένη (από τους ερευνητές) ηλικία. Έτσι έχουμε: Παιδιά από τρία διαφορετικά ηλικιακά φάσματα, όπως αυτά προέκυπταν από την τάξη φοίτησης τους. Δεκαέξι (16) λοιπόν, παιδιά ήταν νηπιακής ηλικίας, ενώ ισάριθμοι μεταξύ τους - είκοσι (20) για την κάθε τάξη- ήταν και οι μαθητές της πρώτης και δεύτερης τάξης του δημοτικού σχολείου (της Ιταλικής Σχολής). Το πειραματικό σχέδιο που χρησιμοποιήθηκε περιορίστηκε σε παράθεση και συμπλήρωση ερωτηματολόγιων που απευθύνονταν στους διδάσκοντες και δομημένων ερωτηματολογίων στα πλαίσια συνέντευξης με τους διδασκόμενους. Όσο αφορά την οργάνωση της όλης μεθοδολογίας, αξίζει να σημειωθεί πως αποβλέπαμε στην παρακολούθηση μέρους της διδασκαλίας, έτσι ώστε να μπορεί να γίνει μια πληρέστερη αναφορά στις μεθόδους που τελικά θα εντοπίζονταν. Κάτι τέτοιο, όμως δεν επετεύχθη καθώς υπήρξε φόβος για δημιουργία τυχόν προβλημάτων κατά τη διάρκεια του μαθήματος, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι, τελικά από μέρους μου δεν θα υπήρχε παρεμβατική τοποθέτηση ή όποιου είδους δράση. Περιγράφοντας επιφανειακά τη μορφή του πειραματικού σχεδίου, εφόσον θα ακολουθήσει αναλυτικότερη αναφορά σε αυτό, θα μείνω στα βασικά του χαρακτηριστικά. Τα ερωτηματολόγια λοιπόν, που χρησιμοποιήθηκαν συντάχτηκαν και διατυπώθηκαν, χωρίς να βασίζονται σε παραπλήσια ή προγενέστερη έρευνα, μιας και αντίστοιχη δεν βρέθηκε σε σχετική βιβλιογραφία. Διαφορετικότητα υπήρξε ως προς τον τρόπο που δόθηκαν τα ερωτηματολόγια για επεξεργασία, καθώς και για την συμπλήρωση εκείνων που αντιστοιχούσαν στα παιδιά, ακόμα και για εκείνα μεγαλύτερης ηλικίας (δεύτερη τάξη του δημοτικού), όπου ο ερευνητής ήταν εκείνος που απέσπασε τις ζητούμενες πληροφορίες.