Χωροαειφορία και χωροταξικός - περιβαλλοντικός σχεδιασμός υπό το πρίσμα της αντίθεσης ανθρώπου - φύσης

Abstract

Οι ΛΟΓΟΙ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ είναι ότι, παραδοσιακά επικρατούν στη σχετική επιστημονική έρευνα ποτέ μια ανθρωποκεντρική και ποτέ μια φυσικοποιημένη προσέγγιση ή αντίληψη, οι οποίες από μόνες τους ή με τις ακραίες τους μορφές οι προσεγγίσεις αυτές δεν είναι ικανές και αποτελεσματικές να ερμηνεύσουν και να συμβάλουν σε άμβλυνση της αντίθεσης ανθρώπου- φύσης ή να συμβάλουν σε μια συνένωση επιστημών1.Δηλαδή στη περίπτωσή μας, να αποτελέσουν μια νέα πρόταση που να συμβάλει προς σ’ ένα διεπιστημονικό και χωροαειφορικό πλαίσιο προβληματισμού, έτσι ώστε να καταλήγει σε μια διερεύνηση στη βάση της 'πρόληψης και προστασίας και του ανθρώπου και της φύσης για τον περιβαλλοντικό σχεδιασμό’(Περβ/Σ). Για το λόγο αυτό η παρούσα έρευνα επιδιώκει τη ‘σύζευξη και συναρμογή’ των δύο, φαινομενικά τουλάχιστον αντιθετικών προσεγγίσεων, σε μια νέου τύπου προσέγγιση . Αυτή η διάκριση πριν καταλήξει, με αφορμή, σε κάποιο μικρότερο ζήτημα τεχνικής επίλυσης1 διαπέρασε όλο το παρόν έργο μέσα απ’ ένα ‘ευρύτερο πλαίσιο’. Με τη μορφή σύνθεσης, οι δύο προσεγγίσεις ή απόψεις ή αντιλήψεις ή σχολές τύπου Α και τύπου Β(του ίδιου του ανθρώπου)και με αφορμή ένα ή πολλά τεχνικά προβλήματα διήλθαν ‘έννοιες και μέθοδοι προστασίας και πρόληψης’, μέσω μιας θεωρητικής και εμπειρικής (προσπάθειας) διεπιστημονικής διερεύνησης χωροαειφορικής προσέγγισης, και μετατράπηκαν σε μια νέα πρόταση τύπου Γ. Δηλαδή σε μια ‘συναρμογή της προστασίας για τον Περβ/Σ και του ανθρώπου και της φύσης’, που αποτελούσαν το στόχο του έργουίβλ.infra). Αυτό συντέλεσε σε κάποια σημαντική βελτίωση της θεωρητικής και πρακτικής στην έρευνας λ Το ‘ευρύτερο πλαίσιο’3 τοποθετήθηκε και στο Κεντρικό Πρόβλημα (Κ.Π.)-Αντικείμενο: όταν αυτό εντοπίσθηκε πρώτον στη σύνδεση ‘ανθρώπινων δραστηριοτήτων και φυσικών διεργασιών’ και δεύτερον στη σύνδεση της ‘αντίθεσης πεδινών-ορεινών κατοίκων και φυσικών πόρων (πόλης- υπαίθρου)’, όπου την επιρροή στο χώρο ασκούν ο άνθρωπος και η φύση ως εξωτερικότητες (externalities)4 Συνεπώς η παρούσα, με την χωροαειφορική έννοια, είναι μια διεπιστημονική] μεθοδολογική έρευνα. Το ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ της αποτελείται από μια θεωρητική και εμπειρική'], σύζευξη και συναρμογή εννοιών και μεθόδων ‘για τη προστασία του ανθρώπου και της φύσης’ ή με άλλα λόγια συνενώνει, υπό το πρίσμα της αντίθεσης ανθρώπου-φύσης, τον χωροταξικό σχεδίασμά και περιβαλλοντικό σχεδίασμά, πιο πολύ όμως σε επίπεδο μικράς κλίμακας και για λογαριασμό της Χωροταξίας, Γεωγραφίας. Οικολογίας. Αποτελείται από τρία μέρη: το πρώτο μέρος αναφέρεται στην ανάλυση, σύνθεση και ταξινόμηση των ‘εννοιών και θεωριών χωροταξικού προγραμματισμού / σχεδιασμού(Π/Σ) και αειφορίας προσέγγισης ανθρώπου- φύσης’. Το δεύτερο μέρος ενασχολείται με τη ‘σύζευξη χωροταξικού σχεδιασμού(Χωρ/Σ) και χωροαειφορικού περιβαλλοντικού σχεδιασμού για την προστασία και του ανθρώπου και της φύσης’. Και το τρίτο μέρος, με τίτλο ‘το πρόβλημα της σύζευξης και συναρμογής ανάμεσα, στις ανθρώπινες δραστηριότητες και τις φυσικές διεργασίες, του περιβαλλοντικού σχεδιασμού' αποτελεί τη σύνθεση των συμπερασμάτων των δύο ανωτέρω ενοτήτων. Αναλυτικότερα επιδιώκεται δια μέσου θεωρητικής και εμπειρικής (μεθοδολογιοιν) προσπάθεια; διεπιστημονικής διερεύνησης ‘πρόληψης και χωροαειφορικής προσέγγισης’ η σύνθεση απόψεων. Από την αρχή του έργου και με τον συσχετισμό, που ακολουθεί μέσω της προσέγγισης Ανθρώπου-Φύσης για τη σύνδεση Χωροταξικού Σχεδιασμού και Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, προκύπτει μια διάκριση μέσα από δύο αντιλήψεις του ιδίου του "ανθρώπου", η οποία διαπερνά όλο το έργο: α) ως εξαρτημένη μεταβλητή (ο άνθρωπος) και β) ως ανεξάρτητη μεταβλητή. Στη σύνθεση των δύο αντιθετικών αντιλήψεων στο τρίτο κεφάλαιο με την προτεινόμενη από το παρόν τρίτη άποψη γίνεται διασταύρωση μέσω χιαστί επεξεργασίας και προκύπτει στις διάφορες επιστήμες ταξινόμηση και κωδικοποίηση όρων και απόψεων και εννοιών, δηλαδή με την ακραία τους μορφή σε αρκετές αντιθετότητες (VS). Στο θεωρητικό ιιέρο; συσχετίζονται από την μια μεριά οι Χωροταξικές έννοιες και θεωρίες του Προγραμματισμού /Σχεδιασμού και σχεδίασης στη Πολεοδομία, Αρχιτεκτονική, στον Περιβαλλοντικό Προγραμματισμό ή Σχεδίασμά, τη πρόληψη (Σ) καταστροφών και άλλων επιστημών και απ’ την άλλη, οι φυσικές χωροαειφορικές έννοιες του Περιβαλλοντικού Προγραμματισμού ή Σχεδιασμού και της φυσικής κατάτμησης έννοιες, στην Κλιματολογία, Οικολογία, Βιολογία και άλλες επιστήμες. Στο πρακτικό ιιέρος, μετά από την προηγούμενη ταξινόμηση των αντιθετοτήτων, ακολουθεί νέα συζήτηση και επανεπιβεβαίωση και διερεύνηση των θεματικών αντικειμένων στις επιστήμες της Χωροταξίας και Γεωγραφίας και τους κλάδους τους, στον Προγραμματισμό /Σχεδίασμά και τη σχεδίαση στα Περιβαλλοντικά Οικονομικά, στην Οικολογία, στον Περιβαλλοντικό Σχεδίασμά - σχεδίαση στη διατήρηση Περιβάλλοντος, που αφορά κύρια τις οικολογικές (φυσικές) κατατμήσεις και την αποτροπή απειλής για τον άνθρωπο, δίνοντας, όμως, περισσότερη έμφαση στην πρόληψη και προστασία του περιβάλλοντος εις τρόπον, ώστε να ισχύει για τον Άνθρωπο και για τη Φύση. Ακόμη αναλυτικότερα, στη σύνδεση Ανθρώπου-Φύσης εξετάζονται οι επιρροές επιστημονικών απόψεων για τα Περιβαλλοντικά ζητήματα προστασίας και πρόληψης, πότε στην Χωροταξία και στην Γεωγραφία και πότε στην Οικονομία και στην Οικολογία, ώστε έτσι να προκόψει μια διεπιστημονική σύζευξη και συναρμογή ακολουθούμενη με συζήτηση-επιβεβαίωση σε θέματα μεθοδολογιών και πρακτικής εφαρμογών Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, με το πνεύμα για τον άνθρωπο και τη φύση, αλλά και για τις Στρατηγικές Σχεδιασμού και για την λεγάμενη εδώ χωροαειφορική ενότητα όπως: α) μεθοδολογικές λύσεις (εργαλεία, μοντέλα) του Περιβαλλοντικού Προγραμματισμού /Σχεδιασμού και της προστασίας, είτε σε ζητήματα καταγραφής και εντοπισμού φυσικών απειλών και ανθρωπίνων επεμβάσεων, είτε για την διαδικασία μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.) και β) στην πρακτική μέσα από μια προσέγγιση της αντίθεσης, που υπάρχει μεταξύ ορεινών-πεδινών λειτουργεί μία μεθοδολογία και ένας τρόπος, που συνδέονται οι ανθρώπινε; δραστηριότητες ιιε τις φυσικέ; διεργασίες πότε με τη φυσική μορφή, τη θέση οπτικής του ανθρώπου ή την κλίμακα παρακολούθησης (πόλη- ύπαιθρος). Συνοπτικά θα μπορούσε να γραφεί ότι μετά από μια μακρά και επίπονη] διεπιστημονική, μεθοδολογικά, με την ευρύτερη έννοια ανασκόπηση, διερευνάται με τη στενότερη έννοια "ποια και πόσο" είναι η καλύτερη προσέγγιση οικολογικής κατάτμησης του χώρου προς έρευνα στο Σχεδιασμό(Σ) ή τη σχεδίαση συνδυαζόμενη με τις ανθρώπινες επεμβάσεις1.Ενδιάμεσο ήταν το δίλημμα, η αναλυτική'] και επιστημονική'] ή η εμπειρική και ποιοτική'] ή η μίξη τους. Αυτό το δίλημμα ήταν το εξεταζόμενο ζητούμενο, όταν εν κατακλείδι αυτό αφορούσε τις εφαρμογές μεθοδολογιών με τα ανθρώπινα και φυσικά κριτήρια στην ‘πρόληψη και προστασία’ ως πρόνοια και όταν το αντικείμενο της έρευνας επικεντρώνεται σε μια μεθοδολογική'] σύνθεση που αφορούσε την ‘πρώτη φάση (έναρξης) στη διερεύνηση της μικράς κλίμακας’. Δηλαδή, επιδιώχθηκε και προτάθηκε, ως λύση με την ευρύτερη έννοια στη λήψη αποφάσεων και στα προς επίλυση περιβαλλοντικά ζητήματα προστασίας, μια αρμονική συνύπαρξη της αντίθεσης Ανθρώπου-Φύσης μέσα από μια Χωροαειφορική ενότητα (ολοκληρωμένη), ως διαβάθμιση κλίμακας με τη στενότερη έννοια, ώστε να δοθεί έτσι σημαντική ώθηση στη βελτίωση2 του τρόπου έρευνας, γύρω από τις επιστήμες της Γεωγραφίας - Οικολογίας και κατ’ επέκταση της Χωροταξίας