Η δημιουργικότητα στη βασική εκπαίδευση: αντιλήψεις και συμπεριφορές των καθηγητών φυσικής αγωγής

Abstract

Την τελευταία δεκαετία, η δημιουργικότητα είναι ένας απ’ τους πιο μοντέρνους και συχνά αναφερόμενους όρους στους εκπαιδευτικούς κύκλους και στις εκπαιδευτικές πολιτικές. Η δημιουργικότητα κρίθηκε σημαντική κι αναγκαία να προαχθεί σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης στις σύγχρονες οικονομίες και κοινωνίες της γνώσης και μάλιστα προωθήθηκε μέσα απ’ τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών πολλών χωρών. Ειδικότερα στο αντικείμενο της Φυσικής Αγωγής (ΦΑ) δεν έχει προηγηθεί καμία σχετική έρευνα σε παγκόσμιο επίπεδο που να έχει εξερευνήσει τις υποκειμενικές θεωρίες και αντιλήψεις των Καθηγητών Φυσικής Αγωγής (ΚΦΑ), όταν μάλιστα η δημιουργικότητα και άλλοι συνώνυμοι όροι είναι οι πιο συχνά εμφανιζόμενοι στα ευρωπαϊκά Αναλυτικά Προγράμματα (ΑΠ) ΦΑ, μετά τα ΑΠ των καλλιτεχνικών και της πληροφορικής. Η παρούσα έρευνα, λαμβάνοντας υπόψη την τάση για την προαγωγή της δημιουργικότητας μέσα απ’ τη ΦΑ τουλάχιστον σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά και το προαναφερόμενο ερευνητικό κενό κατέγραψε τις αντιλήψεις των ΚΦΑ για τη δημιουργικότητα, την προαγωγή της και άλλα σχετικά θέματα στη ΦΑ του δημοτικού, καθώς και τις συμπεριφορές που επιδεικνύουν οι ΚΦΑ στο μάθημα τους για την προαγωγή του δημιουργικού δυναμικού των μαθητών τους. Για την επίτευξη του σκοπού αυτού ένα ερευνητικό εργαλείο μεταφράστηκε και προσαρμόστηκε διαπολιτισμικά στα ελληνικά (GR-CFTIndex) και ακόμη δύο αναπτύχθηκαν εξ’ αρχής (PAC και CFTB). Χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της τριγωνοποίησης, αφού εφαρμόσθηκαν πολλαπλές διαδικασίες συλλογής των δεδομένων και πολλαπλές μεθοδολογίες ανάλυσης για τη βέλτιστη απόδοση των αποτελεσμάτων κι ερμηνειών της έρευνας. Απ’ τα αποτελέσματα της έρευνας διαπιστώθηκαν παρανοήσεις κι αντιφάσεις των ΚΦΑ σε ζητήματα σχετικά με τη δημιουργικότητα και αποκλίσεις σε σχέση με ότι η θεωρία υποστηρίζει. Επίσης, διαπιστώθηκε πως ενώ οι ΚΦΑ αντιλαμβάνονταν πως επιδεικνύουν διδακτικές συμπεριφορές κι ενέργειες για την προαγωγή της δημιουργικότητας, κατά τη διάρκεια των μαθημάτων τους αυτές δεν παρατηρήθηκαν στην πράξη. Επιπρόσθετα, απ’ τις αναφορές των ΚΦΑ αποκαλύφθηκαν διάφορες συμπεριφορές, ενέργειες και ιδέες των μαθητών, οι οποίες αντανακλούν την ποικιλία των τρόπων της δημιουργικής έκφρασης στη ΦΑ του δημοτικού. Επίσης, διαπιστώθηκε πως το μάθημα περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, όπως τα ομαδικά παιχνίδια, οι αθλοπαιδιές, οι βασικές κινητικές δεξιότητες, ο κινητικός αυτοσχεδιασμός, ο χορός, κ.λπ., που επιτρέπουν τα δημιουργικά αποτελέσματα των μαθητών να εκδηλωθούν. Τέλος, σκιαγραφήθηκαν οι βασικότεροι ανασταλτικοί παράγοντες για την προαγωγή της δημιουργικότητας στη ΦΑ.