Μορφολογικά και βιολογικά χαρακτηριστικά ζιζανίων με δυνατότητα αξιοποίησης τους ως ανθοκομικά είδη

Abstract

Οι νέοι προσανατολισμοί της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και οι καινούργιες τάσεις στις διεθνείς αγορές, ενδεχομένως σηματοδοτούν στροφή της ελληνικής γεωργίας σε νέα προϊόντα. Μερικά καινούργια προϊόντα αφορούν ικανοποίηση των επιθυμιών των καταναλωτών. Στο τομέα της ανθοκομίας, ορισμένα ζιζάνια όπως και αυτοφυή είδη φυτών της Ελλάδας, παρουσιάζουν χαρακτηριστικά ανθοκομικού ενδιαφέροντος και προσφέρονται για αξιοποίηση. Αν και τα ζιζάνια είναι είδη φυτών τις πιο πολλές φορές συνδεδεμένα με σοβαρές ζημίες, ωστόσο η χρησιμοποίηση στην ανθοκομία είναι μια άγνωστη ή ελάχιστα γνωστή ωφέλεια τους. Ήδη σήμερα καλλιεργούνται βελτιωμένες ποικιλίες από ορισμένα γένη ζιζανίων όπως Calendula, Centaurea, Chamomila, Chrysanthemum, Cynodon, Gladiolus, Lolium, Nigela, Poa, Viola κ.α. Στην παρούσα εργασία μελετήθηκαν μορφολογικά και βιολογικά χαρακτηριστικά πέντε ειδών ζιζανίων και συγκεκριμένα των Agrostemma githago, Centaurea thracica, Chrysanthemum segetum, Consolida re gal is και Glaucium flavum για τη διαπίστωση και καταγραφή τυχόν χαρακτηριστικών ανθοκομικού ενδιαφέροντος. Πραγματοποιήθηκαν πειράματα στο βλαστητήριο για τη μελέτη της βλαστικής ικανότητας των σπόρων των φυτικών ειδών που χρησιμοποιήθηκαν στη μελέτη, ενώ η αύξηση-ανάπτυξη των πέντε ζιζανίων μελετήθηκε σε τρεις διαφορετικές συνθήκες. Για τη μορφολογική μελέτη των ειδών χρησιμοποιήθηκαν χαρακτηριστικά του φυτού, των φύλλων, του άνθους και του σπόρου, ενώ πάρθηκαν και παρατηρήσεις που αφορούσαν διάφορες εντομολογικές, μυκητολογικές ή άλλες προσβολές των φυτών. Τα βιολογικά χαρακτηριστικά των πέντε ζιζανίων εκφράζονται μέσω των σταδίων ανάπτυξης και για την περιγραφή τους χρησιμοποιήθηκε η κλίμακα BBCH. Από τα πειράματα βλαστικής ικανότητας βρέθηκε πως τα είδη Agrostemma githago και Consolida regalis παρουσίασαν υψηλότερα ποσοστά βλάστησης σε θερμοκρασία 15±2°C. Κατά μέσο όρο τα ποσοστά βλάστησης για τα δύο είδη είναι 95,5% και 81% αντίστοιχα. Απεναντίας, οι σπόροι των ειδών Centaurea thracica και Chrysanthemum segetum παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά βλάστησης σε θερμοκρασία 20±2°C. Κατά μέσο όρο τα ποσοστά βλάστησης για τα δύο είδη είναι 52% και 44% αντίστοιχα. Τέλος, οι σπόροι του είδους Glaucium flavum δεν βλάστησαν σε καμία από τις δύο συνθήκες θερμοκρασίας. Από τα αποτελέσματα της μελέτης της αύξησης-ανάπτυξης των ειδών, συμπεραίνεται ότι για το είδος Agrostemma githago, πολύ καλύτερη στα φυτοδοχεία από ότι στον αγρό ήταν η ανάπτυξη των φυτών και η διάρκεια άνθησης (3 μήνες), σε αντίθεση με τον αγρό που ήταν περίπου 20 ημέρες. Το είδος αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως γλαστρικό εσωτερικού χώρου, αλλά και ως ανθοκομικό υπαίθριας καλλιέργειας όταν σπέρνεται νωρίς το χειμώνα, καλύπτοντας τους γυμνούς και αντιαισθητικούς ανθώνες τον χειμώνα με τα φύλλα του και δίνοντας άνθη νωρίς την άνοιξη. Τα φυτά του είδους Centaurea thracica άνθησαν μετά από περίπου 100 ημέρες από τη σπορά και στα δύο πειράματα αγρού, δίνοντας υπέροχα κίτρινα άνθη σε ταξιανθία κεφαλής, ενώ στα φυτοδοχεία δεν πέρασαν στην αναπαραγωγική ανάπτυξη ακόμη και μετά από περίπου 5 μήνες. Το είδος αυτό θα μπορούσε να αξιοποιηθεί μόνο ως ανθοκομικό υπαίθριας καλλιέργειας, φυτευόμενο στη δεύτερη ή τρίτη σειρά των ανθώνων. Το είδος Chrysanthemum segetum, άνθησε μετά από 5 μήνες στα φυτοδοχεία σε συνθήκες δωματίου, ενώ στον αγρό η άνθηση ξεκίνησε 1-2 μήνες μετά τη σπορά και διήρκησε περίπου 2 μήνες. Το είδος αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ανθοκομικό είδος υπαίθριας καλλιέργειας, ενώ η καλλιέργεια του σε γλάστρα είναι οικονομικά ασύμφορη, επειδή αργεί πολύ να ανθήσει. Τα φυτά του είδους Consolida regalis άνθησαν στον αγρό 1-2 μήνες μετά τη σπορά. Η διάρκεια την άνθησης ήταν όμως περίπου 15-20 ημέρες και η διατηρησιμότητα των ανθέων στο φυτό ήταν μόλις 3-5 ημέρες. Στα φυτοόοχεία τα φυτά του ίδιου είδους άνθησαν 3 μήνες μετά τη σπορά και η διάρκεια άνθησης ήταν περίπου 2,5 μήνες και η διατηρησιμότητα των ανθέων στο φυτό ήταν περίπου 1 μήνα, ενώ ως δρεπτά διατηρούνταν περίπου 5-8 ημέρες. Συμπεραίνεται, ότι το είδος αυτό μπορεί να αξιοποιηθεί για καλλιέργεια σε γλάστρες εσωτερικού χώρου. Τέλος, από τα αποτελέσματα μελέτης του είδους Glaucntm flcnnim φαίνεται ότι εφόσον δεν βλάστησαν οι σπόροι σε καμία από τις δύο συνθήκες θερμοκρασίας στο βλαστητήριο αλλά ούτε και στα φυτοδοχεία, η καλλιέργεια του κάτω από αυτές τις συνθήκες ανάπτυξης δεν έχει ανθοκομικό ενδιαφέρον.