Βελτιστοποίηση της καλλιέργειας "Τσάι του βουνού" (Sideritis reaseri) στο χωριό Βρύναινα του Νομού Μαγνησίας

Abstract

Η εργασία αυτή ασχολείται με την καλλιέργεια του φυτικού είδους Sideritis rzesert γνωστού ως " Τσάι του Βουνού”. Το γένος Sideritis L. απαντάται σε όλη τη Μεσόγειο και είναι γνωστό για το ρόφημα που παρασκευάζεται από την αποξηραμένη δρόγη του φυτού και το οποίο έχει πολλές ευεργετικές ιδιότητες στον άνθρωπο. Αρκετά είδη αυτού του αρωματικού - φαρμακευτικού φυτού αυτοφύονται σε πολλά βουνά της Ελλάδας. Τα τελευταία 30 χρόνια το είδος S. raeseri Boiss & Heidz. καλλιεργείται 'συστηματικά στο χωριό Βρύναινα που ανήκει στο Ν. Μαγνησίας και βρίσκεται στο όρος Όρθρυς. Αρχικά γίνεται μια αναλυτική ανασκόπηση της βιβλιογραφίας που αναφέρεται στο γένος Sideritis L. με έμφαση σε αυτή που σχετίζεται με την ανάλυση του αιθέριου ελαίου που περιέχεται στο φυτό. Επίσης αναφέρονται στοιχεία για την καλλιέργεια στο χωριό Βρύναινα καθώς και για τη σημερινή καλλιεργητική πρακτική, με στόχο να. επισημανθούν τα σημεία που πρέπει να βελτιωθούν. Τα τελευταία χρόνια η καλλιέργεια του φυτού επεκτάθηκε και σε περιοχές με πολύ χαμηλό υψόμετρο, ενώ γίνεται χρήση και ακατάλληλων μεθόδων ξήρανσης. Ως αποτέλεσμα σημειώθηκε σημαντική υποβάθμιση της ποιότητας . Στην παρούσα εργασία για πρώτη φορά μελετήθηκε η επίδραση του υψομέτρου και των μεθόδων ξήρανσης στην ποσότητα και ποιότητα του αιθέριου ελαίου ξηρών φυτικών δειγμάτων . Χρησιμοποιήθηκαν δείγματα από τρία διαφορετικά υψόμετρα 30-150m, 6QO-7QOm και από υψόμετρο άνω των 1000m. Η ποσοτική ανάλυση έγινε με χρήση υδροαπόσταξης, ενώ η ποιοτική με αέρια χρωματογραφία σε 'συνδυασμό με φασματοσκοπία μάζας{ GC & GC/MS). Βρέθηκε ότι συστατικά του ελαίου που σχετίζονται με την ποιότητα (καρΡακρόλη], αιθάλη ) βρίσκονται σε μεγαλύτερη αναλογία στα φυτά που καλλιεργούνται σε μεγαλύτερο υψόμετρο , παρ’όλο που η απόδοση σε έλαιο βρέθηκε μεγαλύτερη στα φυτά των χαμηλών φυτειών. Επίσης μελετήθηκαν δείγματα μετά από αποξήρανση με πέντε διαφορετικούς τρόπους ξήρανσης. Στα δείγματα αυτά έγινε ποσοτική ανάλυση του αιθέριου ελαίου με χρήση υδροαπόσταξης. Με βάση τα αποτελέσματα οι πέντε αυτοί τρόποι σε φθίνουσα σειρά, φάση την ποσότητα ελαίου που βρέθηκε στα δείγματα, κατατάσσνται ως εξής: α) Υπόστεγο ξήρανσης με σκεπή από κεραμίδια, β) υπόστεγο με σκεπή από λαμαρίνα, γ} ειδικό ξηραντήριο του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας(Π.Θ.), δ) ξήρανση στον ήλιο, ε) ξηραντήριο καπνού Βιρτζίνια. Ο τελευταίος τρόπος ξήρανσης,με τον τρόπο που χρυσήμοποιείται σήμερα στο χωριό Βρύναινα, αποδείχθηκε ακατάλληλος, ενώ τα ξηραντήρια σαν αυτό του Π.Θ. φαίνεται πως έχουν πολλές προοπτικές για μελλοντική χρήση. Γίνονται σχόλια και προτάσεις σχετικά με τη βελτιστοποίηση της όλης καλλιεργητικής πρακτικής και επεξεργασίας του φυτού, ενώ αναλύονται οι λόγοι που υπαγορεύουν τη σταδιακή στροφή της καλλιέργειας προς το χώρο της Βιολογικής Γεωργίας.