Εξαπλωση του θεσμού της εφηβείας στα νησιά του Αιγαίου κατά τους Ελληνιστικούς & Αυτοκρατορικούς χρόνους

Abstract

Σκοπός της συγκεκριμένης έρευνας είναι η συλλογή, η επεξεργασία και η αξιολόγηση στοιχείων που σχετίζονται με το θεσμό της εφηβείας στα νησιά του Αιγαίου κατά τους ελληνιστικούς και αυτοκρατορικούς χρόνους. Η εφηβεία αφορούσε αποκλειστικά την εκπαίδευση των εφήβων. Παρά τις αρχικές διαφωνίες για την έναρξη του θεσμού, χάρη σε μια νέα επιγραφή που ήλθε στο φως, είναι βέβαιη η λειτουργία του από το 361 π.Χ. Λειτούργησε για πρώτη φορά στην Αθήνα, έχοντας αρχικά στρατιωτικό χαρακτήρα, με σκοπό τη δημιουργία ετοιμοπόλεμων εφήβων σε περίοδο εντόνων εχθροπραξιών και εδαφικών διεκδικήσεων. Ωστόσο, ως φυσική απόρροια των επικείμενων κοινωνικοπολιτικών ανακατατάξεων, δίνεται κατά τους ελληνιστικούς χρόνους έμφαση στην ευρύτερη καλλιέργεια του ατόμου. Έτσι, εισάγονται και άλλα μαθήματα, όπως φιλοσοφία και ρητορική, που εξακολούθησαν να διδάσκονται κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους. Το γυμνάσιο στο οποίο λειτούργησε η εφηβεία, εμπλουτίστηκε με χώρους διδασκαλίας. Βάσει επιγραφικού υλικού, πιστοποιείται η εξάπλωση του θεσμού στα νησιά του Αιγαίου. Σηματοδοτήθηκαν και εκεί οι αλλαγές που περιγράφηκαν αναφορικά με το περιεχόμενο του θεσμού, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η εφηβεία του Αιγαίου δεν διαφοροποιείται από αυτή του προτύπου της, της Αθήνας. Ενδεικτικά αναφέρεται, ότι η εφηβεία της Χίου διαρκούσε τρία χρόνια, αντί των δυο της Αθήνας και ότι στη Σάμο υπήρχε προπαρασκευαστικό στάδιο. Αξίζει λοιπόν κανείς να παρακολουθήσει την πορεία της εφηβείας, όπως εξαπλώθηκε και παγιώθηκε στα αιγαιοπελαγίτικα νησιά. Ενδέχεται έτσι να παρασυρθεί από τη δυναμική ενός θεσμού, που βασιζόμενος στον αρχέγονο αθηναϊκό, μορφοποιήθηκε για να αποκτήσει την τοπικιστική του ταυτότητα, στα πλαίσια των επικρατούντων κοινωνικών συνθηκών και πολιτισμικών συνηθειών.