Επίδραση διαφορετικών διχτυών σκίασης στο μικροκλίμα και στην ανάπτυξη υπαίθριας καλλιέργειας τομάτας

Abstract

Τους καλοκαιρινούς μήνες τα επίπεδα της ηλιακής ακτινοβολίας είναι πολύ υψηλά με αποτέλεσμα να υποβαθμίζεται ποσοτικά και ποιοτικά η παραγωγή των υπαίθριων κηπευτικών. Η χρήση μηχανισμών περιορισμού της έντασης της ακτινοβολίας είναι επιβεβλημένη. Η ανάρτηση ειδικών πλαστικών διχτυών σκίασης που είναι μια συνήθης πρακτική στις χώρες της Μεσογείου για την προστασία των υποκείμενων καλλιεργειών, εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Στην παρούσα διατριβή έγινε διερεύνηση της επίδρασης διαφορετικών διχτυών σκίασης στο μικροκλίμα και στην ανάπτυξη υπαίθριας καλλιέργειας τομάτας. Για το σκοπό αυτό εγκαταστάθηκε πειραματικός αγρός στην περιοχή των Μικροθηβών (Long: 22° 44' Ε, Lat: 39° 15' Ν, Alt: 50 m) του Νομού Μαγνησίας και χρησιμοποιήθηκαν τέσσερα διαφορετικά σε περατότητα και χρώμα δίχτυα σκίασης. Οι παράγοντες του μικροκλίματος που μελετήθηκαν ώστε να αξιολογηθούν οι επιδράσεις των διχτυών σκίασης ήταν η ηλιακή ακτινοβολία, η θερμοκρασία του αέρα και της καλλιέργειας, η σχετική υγρασία και το έλλειμμα κορεσμού του αέρα και το έλλειμμα κορεσμού καλλιέργειας-αέρα. Η χρήση διαφορετικών διχτυών σκίασης δεν επηρέασε τη θερμοκρασία του αέρα, αφού αυτή δεν παρουσίασε καμία μεταβολή στο χώρο κάτω από τα δίχτυα, σε αντίθεση με τη σχετική υγρασία η οποία αυξήθηκε 5,6 % έως 6,2 % και το έλλειμμα κορεσμού του αέρα που μειώθηκε 0,16 kPa έως 0,28 kPa, σε σχέση με τον μάρτυρα. Το έλλειμμα κορεσμού καλλιέργειας-αέρα των σκιασμένων μεταχειρίσεων μειώθηκε περίπου στο μισό ([~4 kPa), σε σχέση με τα φυτά της ασκίαστης μεταχείρισης (~8 kPa), ενώ η σκίαση επέτρεπε στα φυτά να διατηρούν τη θερμοκρασία τους πλησίον αυτής του αέρα (ΑΘκ,Μ,^,ας^α ~+4 °C) σε αντίθεση με τα ασκίαστα φυτά (ΔΘκα)Λιέργειας_αέρα~+12 °Q. Με τον τρόπο αυτό αυξήθηκε η στοματική αγωγιμότητα των φύλλων των σκιασμένων φυτών. Φαίνεται λοιπόν ότι η χρήση των διχτυών σκίασης βελτίωσε ορισμένες μικροκλιματικές παραμέτρους οι οποίες με τη σειρά τους ευνόησαν την φυσιολογική δραστηριότητα (διαπνοή, φωτοσύνθεση) των σκιασμένων φυτών. Προκειμένου να διερευνηθεί τόσο η άμεση επίδραση της σκίασης στην καλλιέργεια όσο και η έμμεση, μέσω του μικροκλίματος, μελετήθηκαν παράμετροι αύξησης και ανάπτυξης αυτής. Η σκίαση προκάλεσε αύξηση της φυλλικής επιφάνειας των φυτών ώστε αυτά να προσλαμβάνουν περισσότερα φωτόνια. Με τον τρόπο αυτό τα σκιασμένα φυτά μπορούσαν και να διατηρούν μεγαλύτερο ρυθμό διαπνοής σε σχέση με τον μάρτυρα, γεγονός που τα επέτρεπε να ψύχονταν αποτελεσματικότερα. Ταυτόχρονα αύξησαν την σχετική υγρασία του αέρα γύρω απ’ αυτά διότι τα δίχτυα συγκρατούσαν στο περιβάλλον της καλλιέργειας σε ικανοποιητικό βαθμό την υγρασία που προσερχόταν από την διαπνοή. Δηλαδή η καλλιέργεια επηρέασε θετικά το μικροκλίμα γύρω από αυτή. Φαίνεται λοιπόν ότι υπήρχε μια αμφίδρομη τροφοδότηση μεταξύ μικροκλίματος και καλλιέργειας, η οποία βελτίωσε σημαντικά τη φυσιολογική κατάσταση των σκιασμένων φυτών. Όλες οι παράμετροι αύξησης και ανάπτυξης της καλλιέργειας που μελετήθηκαν συνηγορούν με αυτή την άποψη. Η προστασία των διχτυών σκίασης έναντι της ποσοτικής και ποιοτικής υποβάθμισης της παραγωγής καρπών ήταν θεαματική, αυξάνοντας το βάρος της συνολικής και της εμπορεύσιμης παραγωγής καρπών έως 45% και 50% αντίστοιχα, μειώνοντας ταυτόχρονα 100% τα εγκαύματα και 50% το σχίσιμο των καρπών.