Απόψεις και στάσεις των αγροτών απέναντι στη κοινή αγροτική πολιτική (Κ.Α.Π.) : μελέτη εφαρμογής περιοχών του Νομού Έβρου

Abstract

Περισσότερο από το μισό του πληθυσμού της Ε.Ε. ζει σε αγροτικές περιοχές, οι οποίες αποτελούν το 90% του εδάφους της. Σε πολλές περιοχές η γεωργία είναι η βάση της οικονομικής ανάπτυξης. Κανείς δεν αμφισβητεί την ιδιαίτερη σημασία που έχει η γεωργία για τη χώρα μας και πολλοί είναι εκείνοι που πιστεύουν ότι η ελληνική γεωργία έχει πράγματι πολλές δυνατότητες, καθώς διαθέτει τους αναγκαίους φυσικούς πόρους και τις κατάλληλες κλιματολογικές συνθήκες και επομένως το συγκριτικό πλεονέκτημα, στην παραγωγή πολλών αγροτικών προϊόντων υψηλής ποιότητας. Ωστόσο, η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια που διακατέχει σήμερα τον αγροτικό πληθυσμό της χώρας μας συνδέεται με ένα πλήθος αρνητικών εξελίξεων που καταγράφονται στο εγχώριο, το ευρωπαϊκό και το διεθνές περιβάλλον. Με εφαλτήριο αυτήν την ανησυχία, όχι μόνο των Ελλήνων, αλλά και των Ευρωπαίων αγροτών, η Ε.Ε. δημιούργησε έναν μηχανισμό, αυτόν της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (Κ.Α.Π.). Ουσιαστικά η Κ.Α.Π. είναι ένας μηχανισμός στήριξης του αγροτικού εισοδήματος, που εφαρμόζεται ενιαία σ όλες τις χώρες μέλη της Ε.Ε.. Ένας από τους κύριους στόχους της πολιτικής αυτής ήταν να εξασφαλίσει για τους γεωργούς ένα δίκαιο και αξιόπιστο εισόδημα από τη γη. Η πιο πρόσφατη μεταρρύθμιση, που από πολλούς ονομάσθηκε και «ριζική», έγινε το 2003 και ανταποκρίνεται στα σύγχρονα προβλήματα του αγρότη, αλλά και στις σύγχρονες απαιτήσεις του κοινωνικού συνόλου. Με δεδομένα τα προαναφερθέντα και με βασικό σημείο αναφοράς τη νέα Κ.Α.Π., πραγματοποιήθηκε έρευνα στο Νομό Έβρου, ο οποίος βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο της Ελλάδας και αποτελεί ακριτική περιοχή. Η έρευνα αφορούσε εννέα από τους δεκατρείς Δήμους του Νομού, οι οποίοι είναι οι εξής: Δήμος Αλεξανδρουπόλεως, Βύσσας, Διδυμοτείχου, Ορεστιάδας, Σαμοθράκης, Τραϊανούπολης, Τριγώνου, Τυχερού, Φερών. Σκοπός της έρευνας ήταν να προσδιοριστούν οι απόψεις και στάσεις των αγροτών του υπό μελέτη Νομού απέναντι στην νέα Κ.Α.Π. και ουσιαστικά ο τρόπος με τον οποίο εκλαμβάνουν και αφομοιώνουν τα νέα δεδομένα. Οι επιμέρους στόχοι αφορούσαν κυρίως στο επίπεδο γνώσης των γεωργών αναφορικά με την αναθεωρημένη Κ.Α.Π., τις σύγχρονες τάσεις της γεωργίας και το παραγωγικό σύστημα, την πιστότητα εφαρμογής της, καθώς και τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα του παραγωγικού συστήματος. Σ ένα δεύτερο επίπεδο, οι ερωτήσεις εστιάστηκαν στα χαρακτηριστικά των παραγωγών και στους κύριους τρόπους ενημέρωσής τους για τις μεταρρυθμίσεις της Κ.Α.Π.. Ο τρόπος διεξαγωγής της έρευνας ήταν η δημοσκόπηση με τη μέθοδο προσωπικών συνεντεύξεων, βάση ερωτηματολογίου, σε δείγμα 300 παραγωγών. Η δημοσκόπηση πραγματοποιήθηκε από ένα άτομο (την εκπονούσα την έρευνα). Τα ερωτηματολόγια, που περιλάμβαναν 41 ερωτήσεις, μοιράστηκαν στον κάθε παραγωγό, εξηγούνταν επιτόπου από την απογραφέα ο σκοπός της έρευνας, αποσαφηνίζονταν οι ερωτήσεις που θα δημιουργούσαν τυχόν αμφιβολίες και αφηνόταν ο ερωτώμενος να συμπληρώσει μόνος του και απερίσπαστος το ερωτηματολόγιο, ενώ υπήρχε η δυνατότητα για περαιτέρω αποσαφήνιση ερωτήσεων κατά τη διάρκεια της συμπλήρωσης. Τέλος, η ανάλυση των απαντήσεων στα ερωτηματολόγια πραγματοποιήθηκε σε Η/Υ με το στατιστικό πακέτο SPSS. Τα κύρια ευρήματα που ταυτόχρονα αποτελούν και συμπεράσματα της έρευνας ήταν πολλαπλά. Αρχικά, οι αγρότες του Νομού Έβρου αντιμετωπίζουν προβλήματα με το εισόδημα που λαμβάνουν από τη γεωργία και αναγκάζονται να έχουν δεύτερη απασχόληση. Ως εκ τούτου, πολύ λίγοι είναι οι νέοι οι οποίοι επιθυμούν να ασχοληθούν με τη γεωργία στο Νομό. Παράλληλα, οι αγρότες του Νομού είναι ευαισθητοποιημένοι όσον αφορά στην ποιότητα των προϊόντων τους και την προστασία του περιβάλλοντος, με αποτέλεσμα ο μεγαλύτερος αριθμός των ερωτηθέντων παραγωγών να ζητάει τη διοχέτευση περισσοτέρων χρημάτων στα διαρθρωτικά προγράμματα από ότι στη στήριξη των τιμών. Αναφορικά με τη στάση των αγροτών της περιοχής μελέτης σχετικά με την Κ.Α.Π., ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των παραγωγών του Νομού δεν ήταν σωστά ενημερωμένοι για τις αναμορφώσεις της. Η πλειοψηφία των παραγωγών του Νομού ενημερώνεται σχετικά με τα προγράμματα της Ε.Ε. μέσω φίλων και γνωστών, πηγή η οποία δεν είναι η πιο έγκυρη. Ως άμεση απόρροια αυτού είναι ο πολύ μικρός αριθμός των αγροτών του Νομού που είναι δικαιούχος κάποιου ευρωπαϊκού προγράμματος. Παρόλα αυτά, η συντριπτική πλειοψηφία των αγροτών του Νομού πιστεύουν ότι η γεωργία πρέπει να προστατεύεται από την Ε.Ε., διαφορετικά θα αποδυναμωθεί και θα καταρρεύσει.