Επιστημονικές Δημοσιεύσεις Μελών ΠΘ (ΕΔΠΘ)
http://hdl.handle.net/11615/15
Περιλαμβάνει δημοσιεύσεις των μελών της ακαδημαικής κοινότητας του ΠΘ σε επιστημονικά περιοδικά, συνέδρια, κεφάλαια βιβλίων κλπ.2024-03-19T12:44:36ZΗ έννοια της βιωσιμότητας στην πολιτική χωρικού σχεδιασμού: διαχρονική θεώρηση και σύγχρονες προκλήσεις
http://hdl.handle.net/11615/83187
Η έννοια της βιωσιμότητας στην πολιτική χωρικού σχεδιασμού: διαχρονική θεώρηση και σύγχρονες προκλήσεις
Από τον ορισμό της έκθεσης Brundtland το 1987, έχει αναπτυχθεί εκτενής βιβλιογραφία γύρω από τη βιώσιμη ανάπτυξη, με μεγάλο μέρος της συζήτησης να επικεντρώνεται στη διερεύνηση της αλληλεπίδρασης μεταξύ των επιμέρους αρχών της. Η έννοια της βιωσιμότητας διεύρυνε την «παραδοσιακή» οικονομική προοπτική της ανάπτυξης, συμπληρώνοντάς την με περιβαλλοντικές και κοινωνικές πτυχές που έχουν διαγενεακό χαρακτήρα. Οι αρχές της έχουν υιοθετηθεί από την πλειονότητα των συστημάτων σχεδιασμού, όπως και το ελληνικό, τόσο σε επίπεδο κεντρικής κατεύθυνσης πολιτικής όσο και σε επίπεδο θεσμών και στοχεύσεων των επιμέρους εργαλείων. Εντούτοις, αν και η βιωσιμότητα ως στόχος του σχεδιασμού αρθρώνεται γύρω από το μοντέλο των «τριών πυλώνων», στην πράξη για πολλά χρόνια ο χωρικός σχεδιασμός έδινε έμφαση στην περιβαλλοντική πτυχή και πιο συγκεκριμένα στον τρόπο με τον οποίο η αστική ανάπτυξη μπορεί να αντιμετωπιστεί με βιώσιμο τρόπο, λαμβάνοντας υπόψη τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Το 2015, η Ατζέντα του 2030 του ΟΗΕ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη προσδιόρισε 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) που στοχεύουν στην αντιμετώπιση, με δυναμικό και λειτουργικό τρόπο, των σύγχρονων οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων. Οι ΣΒΑ υιοθετούν μία ολιστική προσέγγιση, αναδεικνύοντας ζητήματα ολοκλήρωσης και συμπληρωματικότητας μεταξύ τους, με πρόθεση η εφαρμογή τους να δημιουργεί πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα. Η παρούσα εργασία επιχειρεί μια αναδρομή στα τελευταία 25 χρόνια της χωροταξικής και πολεοδομικής πολιτικής στην Ελλάδα με σκοπό να φωτίσει ορισμένα κρίσιμα ζητήματα του τρόπου ενσωμάτωσης των αρχών και επιμέρους πτυχών της βιώσιμης ανάπτυξης. Η διερεύνηση αφορά κυρίως το θεσμικό πλαίσιο που διαμορφώθηκε την εκάστοτε χρονική περίοδο με αναφορές και στα επιμέρους εργαλεία (επίπεδα και τύποι σχεδίων) εφαρμογής του. Σήμερα ο χωρικός σχεδιασμός καλείται να αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις αλλά και να κατανοήσει, να υιοθετήσει και να εφαρμόσει νέες έννοιες και αρχές για τη χωρική ανάπτυξη. Στο πλαίσιο της αναζήτησης μιας ολιστικής προσέγγισης, ισχυρά ζητήματα που αναδεικνύονται είναι η ανάγκη ύπαρξης μιας σαφούς στόχευσης της πολιτικής και σύζευξης του χωρικού με τον αναπτυξιακό σχεδίασμά. Στα συμπεράσματα αξιολογούνται οι μεταβολές στον τρόπο ενσωμάτωσης της έννοιας, σε συσχέτιση και με τις σύγχρονες προκλήσεις για τον χωρικό σχεδίασμά.
2022-01-01T00:00:00ZΧωροταξία στην έρημο: ζητήματα πολιτικής οικιστικού δικτύου στη Σαουδική Αραβία
http://hdl.handle.net/11615/83189
Χωροταξία στην έρημο: ζητήματα πολιτικής οικιστικού δικτύου στη Σαουδική Αραβία
Η διαδικασία ανάπτυξης του οικιστικού δικτύου σε μια κλειστή οικονομία έχει μελετηθεί διεξοδικά και αποτελεί ιδιαίτερο αντικείμενο εφαρμογής χωροταξικής πολιτικής. Σημαντικός για τη διαμόρφωση σχετικών πολιτικών είναι ο ρόλος των πόλεων μεσαίου και μικρού μεγέθους που λειτουργούν σε ένα ενδιάμεσο επίπεδο στο οικιστικό δίκτυο και ανταγωνιστικά στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. Τα Ευρωπαϊκά κράτη έχουν να επιδείξουν μακροχρόνιες πολιτικές σε σχέση με την ισόρροπη ανάπτυξη του χώρου και του αστικού δικτύου καθώς και τη διαχείριση των σχέσεων μεταξύ των πόλεων. Ο στρατηγικός χωρικός σχεδιασμός έχει εδραιωθεί στην Ευρώπη ως εργαλείο άσκησης δημόσιας πολιτικής με τις χώρες να διαμορφώνουν συστήματα σχεδιασμού προσαρμοσμένα στις ανάγκες τους. Παράλληλα, στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν αναδειχθεί καινοτόμες χωρικές προσεγγίσεις όπως η πολυκεντρικότητα και η εταιρική σχέση πόλης - υπαίθρου που βρήκαν εφαρμογή σε διάφορα επίπεδα. Πιο πρόσφατα, η τοποκεντρική προσέγγιση της ανάπτυξης σε συνδυασμό με την έννοια της χωρικής διακυβέρνησης διαμόρφωσαν ένα σύγχρονο πλαίσιο για τον καλύτερο συντονισμό των πολιτικών στο χώρο και την ενίσχυση της αποτελεσματικότητάς τους. Η παρούσα εργασία επιχειρεί μια πρώτη ανάγνωση της απήχησης εννοιών και προσεγγίσεων που βρήκαν εφαρμογή σε Ευρωπαϊκές χωρικές πολιτικές, κατά το χωρικό σχεδίασμά στο διαφοροποιημένο γεωγραφικά, κοινωνικά και οικονομικά περιβάλλον της Σαουδικής Αραβίας. Στην προσπάθεια αυτή, σκιαγραφεϊται η διαδικασία αστικοποίησης συνοψίζονται οι βασικές πολιτικές που διαμορφώνουν σήμερα το πλαίσιο χωρικής ανάπτυξης της χώρας καθώς και οι σημαντικότερες προκλήσεις για το οικιστικό δίκτυο και τις πόλεις. Η κατάρτιση ενός προγράμματος ενίσχυσης των μεσαίων και μικρών αστικών κέντρων αποτελεί την αφορμή για υιοθέτηση μιας τοποκεντρικής προσέγγισης διευρύνοντας το πεδίο εφαρμογής της δυτικής χωρικής σκέψης στο βασίλειο.
2022-01-01T00:00:00ZΑνθεκτικότητα και χωρικός σχεδιασμός: συμβολή στη διαμόρφωση πλαισίου για τη διαχείριση καταστροφών στην Ελλάδα
http://hdl.handle.net/11615/83188
Ανθεκτικότητα και χωρικός σχεδιασμός: συμβολή στη διαμόρφωση πλαισίου για τη διαχείριση καταστροφών στην Ελλάδα
Η έννοια της «ανθεκτικότητας» προσδιορίζει τη σταθερότητα ενός συστήματος έναντι χρόνιων πιέσεων ή/και αιφνίδιων κρίσεων, αποτελεί επιθυμητό χαρακτηριστικό για τα χωρικά συστήματα και η επίτευξή της συνδέεται με την προσέγγιση της χωρικής διακυβέρνησης. Το "Πλαίσιο Σεντάι για τη Μείωση του Κινδύνου Καταστροφών 2015-2030" αποτελεί μια εθελοντική, μη δεσμευτική συμφωνία που μεταξύ άλλων αναγνωρίζει τον σημαντικό ρόλο του πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού ως πεδίο δράσης για τη μείωση του κινδύνου καταστροφών. Η διαχείριση της έκτακτης κατάστασης στην περίπτωση μιας καταστροφής αποτελεί μια κυκλική μακρόχρονη διεργασία που περιλαμβάνει διάφορες επικαλυπτόμενες φάσεις οι οποίες σχετίζονται με τη διαμόρφωση και εφαρμογή αντίστοιχων πολιτικών. Η παρούσα εργασία διερευνά τις δυνατότητες συμβολής του χωρικού σχεδιασμού στην προσπάθεια βελτίωσης της ανθεκτικότητας μιας χωρικής ενότητας αναζητώντας παράγοντες διαμόρφωσης ενός πλαισίου για την παρέμβαση σε περιοχές που παρουσιάζουν επικινδυνότητα σε φυσικές καταστροφές. Με αφορμή την πυρκαγιά στο Μάτι Αττικής τον Ιούλιο του 2018, με μεγάλες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές και υποδομές και έχοντας υπόψη τη διαδικασία που ακολουθήθηκε για την αναδιοργάνωση της περιοχής, αναζητούνται και καταγράφονται επιμέρους στοιχείων της διαδικασίας του χωρικού σχεδιασμού τα οποία μπορούν να έχουν ουσιαστικό ρόλο στον «κύκλο διαχείρισης καταστροφής». Πιο συγκεκριμένα, η έρευνα αφορά στην αναγνώριση των κατευθυντήριων αρχών του σχεδιασμού, την ενσωμάτωση δράσεων πολιτικής προστασίας στον χωρικό σχεδίασμά και τον προσδιορισμό των προϋποθέσεων αποτελεσματικής λειτουργίας δομών και διαδικασιών σε περιπτώσεις καταστροφών υπό την προσέγγιση της χωρικής διακυβέρνησης με βάση την εμπειρία από την εκπόνηση του ΕΠΣ για το «Μάτι». Στα συμπεράσματα επιχειρείται η σύνοψη της πιθανής συμβολής ενός αποτελεσματικού χωρικού σχεδιασμού στον κύκλο διαχείρισης καταστροφών, καθώς και η αναγνώριση βασικής μεθοδολογίας / βημάτων για τον περιορισμό της διακινδύνευσης.
2022-01-01T00:00:00ZΗ Περιφέρεια του Ruhr σε αναζήτηση νέου αφηγήματος χωρικής ανάπτυξης. Αναδρομή σε πολιτικές και δράσεις
http://hdl.handle.net/11615/83182
Η Περιφέρεια του Ruhr σε αναζήτηση νέου αφηγήματος χωρικής ανάπτυξης. Αναδρομή σε πολιτικές και δράσεις
Η χωρική ανάπτυξη της κοιλάδας του Ruhr στη Γερμανία υπήρξε αποτέλεσμα της βιομηχανικής εντατικοποίησης σε συνάρτηση με την προσπάθεια αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου της περιοχής. Ο μετασχηματισμός της Περιφέρειας σε ένα πολυκεντρικό βιομηχανικό συνεχές μετέτρεψε τους μεσαιωνικούς οικισμούς σε μεγάλες και συμπαγείς βιομηχανικές πόλεις. Η βιομηχανική κρίση γέννησε την ανάγκη αναδόμησης της παραγωγής και αναγέννησης των σε παρακμή πόλεων, διαδικασία με αυξημένη περιπλοκότητα η οποία στην συγκεκριμένη περίπτωση δεν φαίνεται να έχει ολοκληρωθεί.
Οι ιστορικές μεταβολές του υποδείγματος παραγωγής είχαν σε κάθε περίπτωση άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις στην οργάνωση και δομή του χώρου. Η παρούσα έρευνα τοποθετείται στο ευρύτερο πλαίσιο της διαδικασίας αποβιομηχάνισης και τριτογενοποίησης των Ευρωπαϊκών πόλεων κατά τον προηγούμενο αιώνα, μετάβαση η οποία συχνά δεν ήταν ομαλή, και αξιοποιεί την οπτική της "ανθεκτικότητας". Επικεντρώνεται στις στρατηγικές που έχουν εφαρμοστεί από το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα προκειμένου να δοθεί αναπτυξιακή πνοή στην περιοχή του Rurh (περιφερειακό επίπεδο). Αναζητείται το χωρικό αποτύπωμα των πολιτικών αυτών με ιδιαίτερη αναφορά στην αξιοποίηση των εγκαταλελειμμένων βιομηχανικών εγκαταστάσεων (τοπικό επίπεδο) σε μια προσπάθεια αναγνώρισης σχετικής τυπολογίας. Επιχειρείται σκιαγράφηση και αξιολόγηση των επιλογών που έγιναν και των πιθανών μαθημάτων που προκύπτουν ως τώρα.
2019-01-01T00:00:00Z