Υδατοκατανάλωση καλλιεργειών σε νομούς της περιφέρειας Θεσσαλίας

Abstract

Η ορθή εκτίμηση της ποσότητας του νερού που απαιτείται για την κάλυψη των αναγκών των καλλιεργειών σε νερό συμβάλει στην εξοικονόμησή του, δεδομένου ότι στο Θεσσαλικό κάμπο οι διαθέσιμοι υδατικοί πόροι, επίγειοι και υπόγειοι δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες για την άρδευση, βιομηχανία και αστική χρήση. Η παρούσα εργασία έχει σαν σκοπό τον υπολογισμό των συνολικών αναγκών σε νερό αρδεύσεως των καλλιεργειών των Νομών Λάρισας και Μαγνησίας, οι οποίες ποτίζονται με συνολικά νερά, δηλαδή από γεωτρήσεις ιδιωτικές και κρατικές και από επιφανειακά νερά. Κατ’ αρχήν υπολογίστηκε η μέση τιμή της ημερήσιας βασικής εξατμισοδιαπνοής ΕΤ0 στις θέσεις των 7 μετεωρολογικών σταθμών των δύο Νομών κατά μήνα αρδευτικής περιόδου, χρησιμοποιώντας μετεωρολογικά στοιχεία 20 ετών (1980 - 2000) από τους σταθμούς αυτούς. Τα μετεωρολογικά στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν ήταν οι μέσες μηνιαίες τιμές της μέγιστης και ελάχιστης θερμοκρασίας Tmax και Tmin, της μέσης σχετικής υγρασίας RHmean, της ταχύτητας του ανέμου Ud και της διάρκειας ηλιοφάνειας (πραγματικής ηλιοφάνειας) η, ενώ οι υπολογισμοί έγιναν με τη χρήση της εξίσωσης των Penman-Monteith κατά FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations) που θεωρείται η πλέον ακριβής. Με γραμμική παρεμβολή μεταξύ των τιμών της μέσης ημερήσιας βασικής εξατμισοδιαπνοής που βρέθηκαν στις θέσεις των σταθμών, προέκυψαν οι καμπύλες ίσων τιμών εξατμισοδιαπνοής για κάθε μήνα. Στη συνέχεια υπολογίστηκε η μέση ημερήσια βασική εξατμισοδιαπνοή κάθε μήνα για κάθε Δήμο των δύο Νομών. Αυτό έγινε με τη χρήση των χαρτών ίσων τιμών εξατμισοδιαπνοής και την εφαρμογή σε αυτούς ολοκληρωμάτων εμβαδού για κάθε Δήμο. Πιο συγκεκριμένα, με τη χρήση ειδικού λογισμικού, σε κάθε χάρτη, αφού δόθηκαν τα όρια του κάθε Δήμου, υπολογίστηκαν ο όγκος της εξατμισοδιαπνοής και το εμβαδόν που περικλείουν τα όρια του κάθε Δήμου με τους νόμους του τραπεζίου, του Simpson και του Simpson 3/8. Έτσι διαιρώντας τον όγκο της εξατμισοδιαπνοής με το εμβαδόν, βρέθηκε η μέση ημερήσια βασική εξατμισοδιαπνοή κάθε μήνα για κάθε Δήμο. Με τον ίδιο τρόπο, έγινε και ο υπολογισμός της μέσης μηνιαίας βροχόπτωσης Ρ κάθε μήνα για κάθε Δήμο των δύο Νομών. Δηλαδή αρχικά βρέθηκε η μέση μηνιαία βροχόπτωση στις θέσεις των 25 βροχομετρικών σταθμών με τη χρησιμοποίηση στοιχείων 20 ετών (1980 - 2000) των σταθμών αυτών και με γραμμική παρεμβολή μεταξύ των τιμών αυτών, προέκυψαν οι χάρτες ίσων τιμών βροχόπτωσης. Έτσι με διαίρεση του όγκου της βροχόπτωσης με το εμβαδόν του κάθε Δήμου υπολογίστηκε η μέση μηνιαία βροχόπτωση και από αυτή, με μέθοδο της USDA (Soil Conservation Service), η μέση μηνιαία ωφέλιμη βροχόπτωση Pe κάθε μήνα για κάθε Δήμο των δύο Νομών. Στη συνέχεια βρέθηκαν η πραγματική εξατμισοδιαπνοή ΕΤ0 και οι καθαρές ανάγκες σε νερό Ιη (που είναι η διαφορά της πραγματικής εξατμισοδιαπνοής και της ωφέλιμης βροχόπτωσης: ETC - Pe) κάθε καλλιέργειας στους Δήμους του Νομού Λάρισας και Μαγνησίας για ολόκληρη την καλλιεργητική περίοδο, με τη χρήση των μέσων φυτικών συντελεστών, Kc, όπως δίνονται από τους Allen et al. (1996) και αυτών που προσδιορίστηκαν από τον Ζ. Παπαζαφειρίου στις κλιματικές συνθήκες της Ελλάδας. Τέλος, βρέθηκαν οι συνολικές ανάγκες των καλλιεργειών σε νερό μη λαμβανομένης υπόψη της βροχόπτωσης, ETC toc και οι συνολικές ανάγκες των καλλιεργειών σε νερό αρδεύσεως συνυπολογιζομένης της βροχόπτωσης In t<*, για ολόκληρη την καλλιεργητική περίοδο, με βάση την στατιστική των καλλιεργειών του έτους 1999 της Διεύθυνσης Εγγείων Βελτιώσεων της Νομαρχίας Λάρισας και της Διεύθυνσης Γεωργίας της Νομαρχίας Μαγνησίας. Από την εργασία προκύπτει ότι οι συνολικές ανάγκες των καλλιεργειών σε νερό μη λαμβανομένης υπόψη της βροχόπτωσης, ETC tot καπά την αρδευτική περίοδο για τα 1.180.132 στρέμματα αρδευομένων εκτάσεων του Νομού Λάρισας είναι 738.634.839,5 m3 με μέσο όρο 625,89 m3/ στρέμμα και για τα 292.857,6 στρέμματα αρδευομένων εκτάσεων του Νομού Μαγνησίας είναι 190.857.949,5 m3 με μέσο όρο 651,71 ιυ3/στρέμμα. Επίσης, οι συνολικές ανάγκες των καλλιεργειών σε νερό αρδευσεως συνυπολογιζομένης της βροχόπτωσης Ι„ tot, κατά την αρδευτική περίοδο για τα 1.180.132 στρέμματα αρδευομένων εκτάσεων του Νομού Λάρισας είναι 551.423.043,1 m3 με μέσο όρο 467,26 m3/ στρέμμα και για τα 292.857,6 στρέμματα αρδευομένων εκτάσεων του Νομού Μαγνησίας είναι 146.569.377 m3 με μέσο όρο 500,48 ιη3/στρέμμα. Αισθάνομαι την υποχρέωση να ευχαριστήσω την Καθηγήτρια του Τμήματος Γεωπονίας Π.Θ. κ. Μ. Σακελλαρίου-Μακραντωνάκη για την πολύτιμη βοήθεια και καθοδήγησή της σε όλα τα στάδια της εργασίας, τους υπαλλήλους της Δ.Ε.Β. (Διεύθυνση Εγγείων Βελτιώσεων) της Νομαρχιακής Αυτοδιήκησης Λάρισας, της Διεύθυνσης Γεωργίας της Νομαρχιακής Αυτοδιήκησης Μαγνησίας, του Περιφερειακού Κέντρου Προστασίας Φυτών και Ποιοτικού Ελέγχου Μαγνησίας, της 1ης ΔΕΚΕ Περιφέρειας Θεσσαλίας, του Οργανισμού Βάμβακος Λάρισας, του Ι.Κ.Φ. (Ινστιτούτο Κτηνοτροφικών Φυτών) Λάρισας και του Ινστιτούτου Προστασίας Φυτών Βόλου για την χορήγηση των μετεωρολογικών στοιχείων που χρησιμοποιήθηκαν στην παρούσα εργασία και τους Καθ. Κ. Κίττα και Αν. Καθ. Θ. Γέμτο του Τμήματος Γεωπονίας Π.Θ., που ως μέλη της Συμβουλευτικής Επιτροπής συνέβαλαν ουσιαστικά στην ολοκλήρωση της εργασίας.