Μελέτη της παραλλακτικότητας του μύκητα pleurotus ostreatus και προοπτική αξιοποίησής της

Abstract

Ο μύκητας Pleurotus ostreatus είναι ένας εδώδιμος βασιδιομύκητας με αυξανόμενο βιοτεχνολογικό ενδιαφέρον εξαιτίας της ικανότητάς του να αποδομεί το ξύλο. Για ανθρώπινη κατανάλωση παράγεται από ένα περιορισμένο αριθμό στελεχών. Σκοπός της εργασίας ήταν η μελέτη της παραλλακτικότητας μεταξύ και εντός στελεχών του μύκητα Pleurotus ostreatus και η διερεύνηση της δυνατότητας αξιοποίησής της για δημιουργία στελεχών μανιταριών με επιθυμητά χαρακτηριστικά για εμπορική παραγωγή. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκαν έξι άγρια δικάρυα στελέχη του μύκητα Pleurotus ostreatus: PL34, PL3, PL25, PL87, PL36, PL8 (μητρικά στελέχη) τα οποία ανήκουν στη μυκητολογική συλλογή του Εργαστηρίου Εδώδιμων Μανιταριών του ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. Λάρισας και προέρχονται από την περιοχή της Θεσσαλίας. Επίσης χρησιμοποιήθηκαν τα δικάρυα που προέκυψαν: 1. Από διασταυρώσεις μονοκαρυωτικών μυκηλίων των τεσσάρων συζευκτικών τύπων εντός κάθε μητρικού στελέχους τα οποία ονομάζονται απογονικά ομοθαλλικά δικάρυα ή δικάρυα FS και 2. Από διασταυρώσεις μεταξύ των τεσσάρων μονοκαρυωτικών μυκηλίων των συζευκτικών τύπων του κοινού δοκιμαστή PL34 με τα αντίστοιχα των πέντε μητρικών στελεχών τα οποία ονομάζονται απογονικά δικάρυα από διασταυρώσεις δοκιμής ή δικάρυα TC. Το βιολογικό υλικό που χρησιμοποιήθηκε ήταν συνολικά 134 δικάρυα και χρησιμοποιήθηκε α. για την αξιολόγηση του ρυθμού αύξησης των αποικιών του μύκητα σε τρυβλία Petri με θρεπτικό υλικό PDA σε τρεις θερμοκρασίες, 20, 25 και 30°C και β. για την αξιολόγηση της παραγωγικής συμπεριφοράς σε συνθήκες συνήθους αγρονομικής πρακτικής: Μετρήθηκαν τα χαρακτηριστικά: πρωιμότητα, περίοδος επίτευξης της συνολικής παραγωγής, απόδοση, βιολογική αποτελεσματικότητα, μήκος στύπου και βάρος πέντε μεγαλύτερων πίλων κάθε κοπής. Ως προς τον ρυθμό αύξησης των αποικιών τα δεδομένα (στατιστικώς σημαντικές διαφορές μεταξύ δικάρυων FS και μεταξύ δικάρυων TC) ήταν ενδεικτικά της ύπαρξης γενετικής παραλλακτικότητας μεταξύ των έξι μητρικών στελεχών που μελετήθηκαν. Το στέλεχος PL8 είχε τη βραδύτερη ανάπτυξη και το PL25 την ταχύτερη, στους 20 και 25°C, ενώ στους 30°C το PL34 είχε την ταχύτερη ανάπτυξη. Η μέση ετέρωση εκφράστηκε ως υπεροχή 12.5%, 11.8% και 16.3% και η μέση ωφέλιμη ετέρωση ως υπεροχή 6.1%, 7.6% και 4.7% για τις τρεις θερμοκρασίες αντίστοιχα. Πιο ετερωτική ήταν η διασταύρωση PL8XPL34 και στις τρεις θερμοκρασίες. Από την μελέτη της παραλλακτικότητας εντός των στελεχών φάνηκε να είναι δυνατή η επιλογή εντός των μητρικών στελεχών (PL8, PL36) καθώς και η επιλογή συγκεκριμένων συνδυασμών για την δημιουργία υβριδίων (PL25XPL34, PL8XPL34). Ως προς την πρωιμότητα τα δεδομένα (στατιστικώς σημαντικές διαφορές μεταξύ δικάρυων FS, δικάρυων μεταξύ TC) ήταν ενδεικτικά της ύπαρξης γενετικής παραλλακτικότητας μεταξύ των έξι μητρικών στελεχών που μελετήθηκαν. Το στέλεχος PL36 ήταν το πιο όψιμο και το PL34 το πιο πρώιμο. Η μέση ετέρωση και η μέση ωφέλιμη ετέρωση εκφράστηκαν ως υπεροχή 13.4% και 4% αντίστοιχα. Πιο ετερωτική ήταν η διασταύρωση PL3XPL34. Από την μελέτη της παραλλακτικότητας εντός των στελεχών φάνηκε να είναι δυνατή η επιλογή εντός των μητρικών στελεχών (PL87, PL8) καθώς και η επιλογή συγκεκριμένων συνδυασμών για την δημιουργία υβριδίων (PL87XPL34, PL25XPL34, PL3XPL34, PL36XPL34). Ως προς την περίοδο για την επίτευξη της συνολικής παραγωγής τα δεδομένα (στατιστικώς σημαντικές διαφορές μεταξύ δικάρυων FS, μεταξύ δικάρυων TC) ήταν ενδεικτικά της ύπαρξης γενετικής παραλλακτικότητας μεταξύ των έξι μητρικών στελεχών που μελετήθηκαν. Το στέλεχος PL8 χρειάστηκε την μικρότερη περίοδο για την επίτευξη της συνολικής του παραγωγής και το PL87 την μεγαλύτερη. Από τα δικάρυα TC, η διασταύρωση PL36XPL34 χρειάστηκε την μικρότερη περίοδο και η PL3XPL34 τη μεγαλύτερη. Ως προς την απόδοση και βιολογική αποτελεσματικότητα τα δεδομένα (στατιστικώς σημαντικές διαφορές μεταξύ δικάρυων TC) ήταν ενδεικτικά της ύπαρξης γενετικής παραλλακτικότητας μεταξύ των πέντε μητρικών στελεχών. Το στέλεχος PL3 είχε την μικρότερη απόδοση και βιολογική αποτελεσματικότητα και το PL87 είχε τις μεγαλύτερες μέσες τιμές. Η μέση ετέρωση και η μέση ωφέλιμη ετέρωση εκφράστηκαν ως υπεροχή 49.2% και 41.7% για την απόδοση και 49.5% και 42.0% για την βιολογική αποτελεσματικότητα αντίστοιχα. Πιο ετερωτική ήταν η διασταύρωση PL3XPL34. Από την μελέτη της παραλλακτικότητας εντός των στελεχών φάνηκε να είναι δυνατή η επιλογή εντός των μητρικών στελεχών (PL87, PL25) καθώς και η επιλογή συγκεκριμένων συνδυασμών για την δημιουργία υβριδίων (PL3XPL34). Ως προς το μήκος στύπου τα δεδομένα (στατιστικώς σημαντικές διαφορές μεταξύ δικάρυων FS, μεταξύ δικάρυων TC) ήταν ενδεικτικά της ύπαρξης γενετικής παραλλακτικότητας μεταξύ των μητρικών στελεχών. Το στέλεχος PL34 είχε το μικρότερο στύπο και το PL8 το μεγαλύτερο. Η μέση ετέρωση εκφράστηκε ως υπεροχή 9%. Πιο ετερωτική ήταν η διασταύρωση PL8XPL34. Ως προς το βάρος των πέντε μεγαλύτερων πίλων αν και βρέθηκαν διαφορές, δεν ήταν σημαντικές. Το στέλεχος PL34 είχε τη μικρότερη μέση τιμή και το PL36 τη μεγαλύτερη. Από τα δικάρυα TC, η διασταύρωση PL8XPL34 είχε τη μικρότερη μέση τιμή και η διασταύρωση PL87XPL34 τη μεγαλύτερη. Το χαρακτηριστικό αυτό φάνηκε να επηρεάζεται από την μικρή ποσότητα του υποστρώματος. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης βρέθηκε διαθέσιμη γενετική παραλλακτικότητα μεταξύ και εντός των στελεχών του μύκητα Pleurotus ostreatus και φάνηκε ότι υπάρχει προοπτική αξιοποίησής της για την δημιουργία εμπορικών στελεχών μανιταριών.