Μελέτη της αποτελεσματικότητας επιλογής καθαρών σειρών εντός τοπικών πληθυσμών φασολιού (Phaseolus vulgaris L.) για παραγωγική συμπεριφορά και χαρακτηριστικά ποιότητας

Abstract

Αξιολογήθηκαν συνολικά 32 καθαρές σειρές φασολιού οι οποίες επιλέχθηκαν από τοπικές παραδοσιακές ποικιλίες που καλλιεργούνται στις περιοχές Ροδόπη, Ξάνθη, Βελεστίνο, Καστοριά και Βυζίτσα. Οι προηγούμενες καθαρές σειρές επιλέχθηκαν με κριτήριο απόδοση και πρωιμότητα και ανήκουν στο είδος Phaseolus vulgaris. Από τις 32 σειρές πέντε προέκυψαν από τον πληθυσμό της Ροδόπης, τέσσερις από τον πληθυσμό της Ξάνθης, πέντε από τον πληθυσμό του Βελεστίνου, τέσσερις από τον πληθυσμό της Καστοριάς, τέσσερις από τον πληθυσμό της Βυζίτσας καφέ, τέσσερις από τον πληθυσμό της Βυζίτσας α/μ, τρεις από τον πληθυσμό της Βυζίτσας καθιστά και τρεις από τον πληθυσμό της Βυζίτσας μ/μ. Επιπλέον αξιολογήθηκαν και δυο νέοι πληθυσμοί οι Χάντρες κ/μ και Χάντρες μ/κ, για απόδοση και πρωιμότητα. Οι καθαρές σειρές αξιολογήθηκαν και σε σύγκριση με οχτώ εμπορικές ποικιλίες φασολιού. Η αγρονομική συμπεριφορά αξιολογήθηκε με βάση την απόδοση σε σπόρο, λοβούς, ολική βιομάζα, αριθμό λοβών ανά φυτό, δείκτη συγκομιδής και έμμεσος προσδιορισμός χλωροφύλλης σε μονάδες SPAD. Τα χαρακτηριστικά ποιότητας των καρπών αξιολογήθηκαν με βάση την οργανοληπτική εξέταση από ομάδα δέκα ατόμων ενώ η φυσικοχημική εξέταση έγινε με βάση την εκατοστιαία περιεκτικότητα των σπόρων κάθε ποικιλίας σε λίπος και πρωτεΐνη, την πυκνότητα των σπόρων, το pH, τις παραμέτρους του χρώματος (L, a, b και C), την ικανότητα ενυδάτωσης και απορρόφησης στις 12 και 24 ώρες, τη σκληρότητά τους μετά από δεκαπεντάλεπτο βρασμό και το βάρος 100 σπόρων. Από την ανάλυση των δεδομένων για την αγρονομική συμπεριφορά και των 32 καθαρών σειρών προέκυψε ότι υπάρχει μεγάλη παραλλακτικότητα στο εγχώριο γενετικό υλικό. Οι 32 καθαρές σειρές διαφοροποιήθηκαν για όλα τα χαρακτηριστικά στα οποία έγιναν μετρήσεις ως προς την αγρονομική τους συμπεριφορά. Από την ανάλυση παραλλακτικότητας των επιλεγμένων καθαρών σειρών εντός των πληθυσμών δεν προέκυψαν για όλα τα χαρακτηριστικά στατιστικώς σημαντικές διαφορές. Επίσης από τον υπολογισμό των γενετικών παραμέτρων κάθε πληθυσμού φάνηκε ότι υπάρχει πολύ μικρή γενοτυπική παραλλακτικότητα μέσα σε κάθε πληθυσμό, όπως φάνηκε και από τις τιμές του γενετικού συντελεστή παραλλακτικότητας (GCV). Από τη σύγκριση των εμπορικών ποικιλιών με τις αξιόλογηθέντες παραδοσιακές ποικιλίες φασολιού, φάνηκε υπεροχή των δεύτερων ως προς την αγρονομική τους συμπεριφορά. Οι παραδοσιακές ποικιλίες ως γενικός μέσος όρος αγρονομικής συμπεριφοράς, ξεπέρασαν τις 4 εμπορικές ποικιλίες Magirus, Carafal, Stara Zagorski και Ζαργάνα. Για την αξιολόγηση των χαρακτηριστικών ποιότητας των παραδοσιακών ποικιλιών φασολιού έγινε σύγκριση με οκτώ εμπορικές ποικιλίες. Από τα αποτελέσματα προέκυψε ότι οι παραδοσιακές ποικιλίες έχουν πολύ καλά χαρακτηριστικά ποιότητας και μπορούν να συγκριθούν με τις βελτιωμένες εμπορικές ποικιλίες. Ειδικότερα στην οργανοληπτική εξέταση που πραγματοποιήθηκε οι παραδοσιακές ποικιλίες αξιολογήθηκαν πολύ θετικά από το κοινό. Επίσης τα ίδια θετικά αποτελέσματα προέκυψαν και από την εργαστηριακή αξιολόγηση των φυσικοχημικών χαρακτηριστικών ιδιοτήτων των σπόρων. Σε όλες τις περιπτώσεις οι παραδοσιακές ποικιλίες ξεπέρασαν ή είχαν παρόμοια χαρακτηριστικά με τις εμπορικές ποικιλίες. Εφαρμόστηκαν πολυπαραγοντικές στατιστικές προσεγγίσεις με στόχο να ομαδοποιηθούν οι ποικιλίες αλλά και να βρεθούν χαρακτηριστικά που αντιπροσωπεύουν καλύτερα τις ποικιλίες. Επίσης βρέθηκαν γραμμικές συσχετίσεις της ολικής αποδοχής από το κοινό με κάποια χαρακτηριστικά της οργανοληπτικής εξέτασης και φυσικοχημικών ιδιοτήτων των σπόρων. Συμπερασματικά προέκυψε ότι η χώρα μας έχει καλό γενετικό υλικό φασολιού τόσο ως προς την αγρονομική του συμπεριφορά αλλά και ως προς τα χαρακτηριστικά ποιότητας που συγκεντρώνει. Τα προηγούμενα κάνουν επιτακτική την ανάγκη διάσωσης αλλά και άμεσης χρησιμοποίησης του εγχώριου γενετικού υλικού τόσο σε προγράμματα δημιουργίας ποικιλιών όσο και απευθείας καλλιέργειάς του.