Αποτίμηση των επιπτώσεων των επενδύσεων σε συγκοινωνιακές υποδομές στη βελτίωση της προσπελασιμότητας της ελληνικής περιφέρειας

Abstract

Η διπλωματική εργασία πραγματεύεται τις ανάγκες των υποδομών στις μεταφορές, τις προτεραιότητες και τις επιλογές της εθνικής πολιτικής μεταφορών για την Ελλάδα με χρονικό ορίζοντα το 2013, δίνοντας βαρύτητα στις χερσαίες υπεραστικές μεταφορές. Η δομή των κεφαλαίων της εργασίας παρουσιάζει μια χρονική αλληλουχία. Αρχικά παρουσιάζονται οι παράγοντες που καθορίζουν τις εθνικές και ευρωπαϊκές προτεραιότητες, οι οποίες και θα διαμορφώσουν αργότερα το πλαίσιο αναφοράς για τις τελικές επιλογές. Αναλύεται και γίνεται μια αποτίμηση της παρούσας κατάστασης, παρουσιάζοντας το έργο που έχει εκτελεστεί και αυτό που δεν υλοποιήθηκε και θα πρέπει να επαναπρογραμματιστεί. Παρουσιάζεται το σύνολο των έργων που πρόκειται να υλοποιηθεί στη νέα προγραμματική περίοδο, τόσο μέσα από ʼξονες Προτεραιότητας, όσο και με τη μορφή χαρτών. Τέλος, οι θετικές επιπτώσεις της ολοκλήρωσης των υποδομών ποσοτικοποιούνται και με τη μορφή δείκτη εκτιμούνται. Στο 1° κεφάλαιο - γίνεται αναφορά στη σημασία ενός οργανωμένου και σύγχρονου συστήματος μεταφορών για την ανάπτυξη της χώρα μας, περιγράφεται πως διαμορφώνεται η παρούσα κατάσταση του τομέα μεταφορών στην Ελλάδα, ποιοι παράγοντες έχουν διαμορφώσει αυτήν την κατάσταση και ποιες προοπτικές υπάρχουν για περαιτέρω εξέλιξη. Επίσης, παρουσιάζονται τα μερίδια της αγοράς των επιβατικών και εμπορευματικών μεταφορών, όπου φαίνεται η κυριαρχία των οδικών μεταφορών. Περιγράφονται οι Ευρωπαϊκές προτεραιότητες στις μεταφορές που δημοσιοποιούνται κυρίως στη Λευκή Βίβλο, αλλά και σε άλλα σημαντικά έγγραφα της Ε.Ε. όπως η ανακοίνωση COM (2005)0299 «Πολιτική της συνοχής για την ενίσχυση της ανάπτυξης και της απασχόλησης: Στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές της Κοινότητας 2007-2013» και τα σχετικά με τα Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών. Στο 2° κεφάλαιο - περιγράφεται αναλυτικότερα η παρούσα κατάσταση των Οδικών και των Σιδηροδρομικών - Συνδυασμένων Εμπορευματικών Μεταφορών. Γίνεται αναφορά στα έργα που πραγματοποιήθηκαν σε προηγούμενες διαχειριστικές περιόδους και στα ανεκτέλεστα που προγραμματίστηκαν για την νέα περίοδο. Γίνεται ανάλυση των Δυνατών σημείων / Αδυναμιών και Ευκαιριών / Κινδύνων του τομέα των Οδικών και των Σιδηροδρομικών Μεταφορών, που βασίζεται στην ανάλυση της παρούσας κατάστασης. Σημαντικό τμήμα του κεφαλαίου αφιερώνεται στην αποτίμηση πολιτικών και παρεμβάσεων και στην ανάλυση των επιπτώσεων και για τους δύο τομείς μεταφορών. Στο 3° κεφάλαιο - παρουσιάζονται οι Στρατηγικοί στόχοι και οι άξονες προτεραιότητας που θα καθορίσουν τις δράσεις στη νέα Προγραμματική Περίοδο 2007- 2013 και που υλοποιούνται μέσα από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΕΠΕΠ) «Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας». Γίνεται αναφορά στη συνάφεια του ΕΠΕΠ με εθνικές και ευρωπαϊκές προτεραιότητες. Περιγράφεται η αρχιτεκτονική των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς 2007-2013 (ΕΣΠΑ), που διαμορφώθηκε έτσι ώστε να υλοποιηθούν με το βέλτιστο τρόπο οι στρατηγικές επιλογές της χώρας. Τέλος γίνεται εκτενής αναφορά στην επιχειρησιακή διάρθρωση του ΕΠΕΠ, η οποία περιλαμβάνει ʼξονες Προτεραιότητας, που σχετίζονται με έξι διαφορετικές θεματικές ενότητες, από τις οποίες αναλύονται η πρώτη (οδικές μεταφορές) και η δεύτερη (σιδηροδρομικές & συνδυασμένεςμεταφορές). Στο 4° κεφάλαιο - Στα πλαίσια αυτού του κεφαλαίου περιγράφονται συνοπτικά τα οδικά έργα που ήδη κατασκευάζονται και αφορούν στην κατασκευή και λειτουργία νέων αυτοκινητοδρόμων στην Ελλάδα, διαμορφώνοντας την τελική μορφή του εθνικού δικτύου μεταφορών μετά το 2013, καθώς και όλα τα εν εξελίξει έργα του εθνικού σιδηροδρομικού δικτύου και παρουσιάζεται η ολοκληρωμένη μορφή τους και τα οφέλη που θα προκύψουν στο τέλος της 'Δ προγραμματικής περιόδου. Στο 5° κεφάλαιο - γίνεται προεκτίμηση, μέσω δεικτών, των επιδράσεων που θα έχει στην περιφερειακότητα κάποιων σημαντικών πόλεων της χώρας μας η ολοκλήρωση των έργων συγκοινωνιακής υποδομής μετά το τέλος της Δ Προγραμματικής Περιόδου. Γίνεται σύγκριση στην περιφερειακότητα συγκεκριμένων πόλεων στην παρούσα κατάσταση και σε αυτή που θα διαμορφωθεί μετά την ολοκλήρωση όλων των έργων που παρουσιάστηκαν στο προηγούμενο κεφάλαιο και σχολιασμός των αποτελεσμάτων.