Πρόταση κατασκευής αστεροσκοπείου και αναψυκτηρίου στην Καστοριά

Abstract

Το θέμα της διπλωματικής εργασίας είναι η πρόταση κτιριακού συγκροτήματος αστεροσκοπείου καθώς και αναψυκτηρίου σε ορεινή περιοχή της Καστοριάς. Στην πρόταση πέρα από το κτιριολογικό πρόγραμμα προβλέπεται και η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου. Στοιχεία που επηρέασαν τη μελέτη είναι τόσο η ενσωμάτωση των πιο σύγχρονων τεχνολογικών εφαρμογών όσο και η εναρμόνιση με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της περιοχής. Αν και η παρατήρηση των αστεριών απασχόλησε είναι πολύ παλιά υπόθεση, οι τεχνολογικές δυσκολίες δεν έκαναν δυνατή την ταχεία και ευρεία ανάπτυξη οργανωμένων χώρων παρατήρησης-αστεροσκοπείων και δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία σχετικά με τον τρόπο σχεδίασης αλλά και κατασκευής τους. Για να υπάρξουν όμως κατευθυντήριες γραμμές που θα βοηθούν στη μελέτη των αστεροσκοπείων θα πρέπει να γίνει αναφορά στους στόχους ενός τέτοιου κτιρίου. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να σημειωθεί είναι η προστασία των οργάνων παρατήρησης καθώς και του γενικότερου μηχανολογικού εξοπλισμού και κατά δεύτερον η εργονομία, η εύκολη χρήση και η εξασφάλιση άνεσης του παρατηρητή. Επίσης, στην επιλογή της τοποθεσίας για την κατασκευή ενός αστεροσκοπείου πρωταρχικό ρόλο παίζει το κλίμα και η διαμόρφωση του εδάφους στην εκάστοτε περιοχή. Η εξασφάλιση καλής ορατότητας είναι αναγκαία ενώ στα θετικά στοιχεία συμπεριλαμβόνεται και η απομάκρυνση από εστίες τεχνητού φωτισμού που θα μπορούσαν να περιορίσουν την ορατότητα προς τον ουρανό. Σημαντικό κεφάλαιο αποτελεί η προσαρμοστικότητα που θα πρέπει να έχει το κτίριο στις κλιματολογικές συνθήκες και συνεπώς και η επιλογή των υλικών στην κατασκευή του. Το κτίριο κατά τη λειτουργία του θα πρέπει να αποκτά όσο το δυνατόν ταχύτερα την εξωτερική θερμοκρασία ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να προστατεύει και τον παρατηρητή από τις αντίξοες καιρικές συνθήκες. Τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν στην κατασκευή θα πρέπει να αφήνουν ανεπηρέαστη την ατμόσφαιρα γύρω από το κτίριο. Για παράδειγμα ένα πέτρινο κτίριο τις μέρες με έντονη ηλιοφάνεια θα συγκροτούσε θερμότητα την οποία και θα απελευθέρωνε τις βραδινές ώρες προκαλώντας υδρατμούς που θα παρεμπόδιζαν την καλή λειτουργία του τηλεσκοπίου. Τέλος, ένα από τα θέματα που συνεχίζουν να διερευνούνται είναι και η μορφή που θα πρέπει να έχει ένα αστεροσκοπείο για να συνδυάζει λειτουργικότητα και ευκολία κατασκευής. Οι τρόποι απομάκρυνσης της οροφής ενός κτιρίου είναι πρώτον η κύλιση ολόκληρης της στέγης προς μια κατεύθυνση και δεύτερον η διάλυση της σε επιμέρους τμήματα. Στην πρώτη εκδοχή έχουμε ένα περιορισμό στην επιλογή σχήματος της στέγης καθώς προτιμούνται ορθογώνιες κατασκευές και ίσια στοιχεία που θα επιτρέπουν την εύκολη κύλιση. Το γεγονός αυτό κάνει πιο εύκολη την κατασκευή ενώ επίσης δημιουργεί και ένα πιο οικείο περιβάλλον προς τους χρήστες. Τα αρνητικά αυτής της εκδοχής είναι πρώτα από όλα η απαίτηση διπλάσιας κατειλημμένης επιφάνειας αφού θα πρέπει να συμπεριληφθεί και ο χώρος στον οποίο θα κυλήσει η στέγη. Μεγάλη επίσης προσοχή θα πρέπει να δοθεί στη βάση της στέγης ώστε να εξασφαλισθεί τόσο η στεγανότητα όσο και η συγκράτηση. Επιπλέον με το άνοιγμα του κτιρίου ο παρατηρητής βρίσκεται απόλυτα εκτεθειμένος στον αέρα, τη βροχή και το φως. Η δύναμη επίσης που θα κινήσει τη στέγη μπορεί να αποτελέσει σημαντικό πρόβλημα ενώ τέλος θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και η θεμελίωση του κτιρίου ώστε να αποφευχθούν πιθανές υποχωρήσεις του εδάφους που θα προσέδιδαν κλίση στο κτίριο εμποδίζοντας την ομαλή κύλιση της στέγης. Στον αντίποδα, η εκδοχή της «τεμαχιζόμενης» στέγης δεν απαιτεί επιπλέον επιφάνεια χώρου καθώς δεν υπάρχουν κυλιόμενα μέρη και όλα τα κομμάτια της στέγης συγκροτούνται με αρθρώσεις. Η κατασκευή είναι εύκολη και σχετικά οικονομική. Υπάρχουν όμως και σε αυτή την περίπτωση κάποια μειονεκτήματα. Τα κομμάτια της στέγης είναι βαριά με αποτέλεσμα το άνοιγμα και το κλείσιμο τους να είναι δύσκολο. Από κατασκευαστικής πλευράς εντοπίζεται σημαντικό πρόβλημα στην εξασφάλιση στεγανότητας στα σημεία επαφής των κομματιών ενώ είναι αδύνατο το απόλυτο άνοιγμα προς τον ουρανό καθώς θα πρέπει να υπάρχει ένα σημείο στην κορυφή της στέγης όπου θα ενώνονται όλα τα επιμέρους κομμάτια. Στην μελέτη που ακολουθεί έχει επιλεχθεί η εκδοχή της κυλιόμενης στέγης. Ο χώρος παρατήρησης έχει ορθογώνια διάταξη και η στέγη κυλάει πάνω σε δύο παράλληλες δοκούς. Η λογική των παράλληλων δοκών καθόρισε και την γενικότερη διάταξη ολόκληρου του κτιριακού συγκροτήματος στο οποίο συναντώνται ορθογώνια παραλληλεπίπεδα τοποθετημένα παράλληλα μεταξύ τους ανάμεσα στα οποία υπάρχουν γραμμικά «τοιχία». Ολόκληρο το συγκρότημα διατρέχεται από μια λοξή διαδρομή που ξεκινά από το χώρο στάθμευσης και καταλήγει στο αναψυκτήριο τέμνοντας τις παράλληλες γραμμές που ορίζουν τα κτίσματα με τα «τοιχία». Την πρόταση συμπληρώνει η χάραξη δύο καμπύλων διαδρομών περιμετρικά του συγκροτήματος που αποσκοπούν τόσο στην περιήγηση ανάμεσα στο αστεροσκοπείο και το αναψυκτήριο όσο και στην εξερεύνηση - ξενάγηση της ευρύτερης περιοχής του λόφου.