Η αυτοαλληλοπάθεια στη μηδική

Abstract

Στην παρούσα διατριβή μελετήθηκε η φυτρωτικότητα σπόρων μηδικής (.Medicago sativa) και φακής (Lens esculenta) σε δείγματα εδάφους μηδικεώνα καθώς και οι απώλειες φυτών σε χρονικό διάστημα δύο μηνών. Σκοπός του πειράματος ήταν να διερευνηθεί η ύπαρξη του φαινομένου της αυτοαλληλοπάθειας της μηδικής (Medicago sativa), καθώς και η αλληλοπαθητική της δραστηριότητα με τη φακή. Η εργασία πραγματοποιήθηκε στο Εργαστήριο Ζιζανιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στο Βόλο. Τα δείγματα εδάφους που χρησιμοποιήθηκαν, προέρχονταν από μηδικεώνες της περιοχής του Νομού Κιλκίς. Επιλέχθηκαν δύο μηδικεώνες οι οποίοι είχαν σπαρθεί με μηδική, ο ένας τα τελευταία δύο και ο άλλος τα τελευταία τέσσερα έτη, αντίστοιχα. Από κάθε αγροτεμάχιο συλλέχθηκαν δείγματα εδάφους σε δύο ζώνες απόστασης, 10cm και 20cm, γύρω από τα υπάρχοντα φυτά, καθώς και ενδεικτικό δείγμα εδάφους της περιοχής χωρίς μηδική που χρησιμοποιήθηκε ως μάρτυρας. Τα δείγματα μεταφέρθηκαν στο Εργαστήριο Ζιζανιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και φυλάχθηκαν σε ανοιχτούς σάκους μέχρι τη χρησιμοποίησή τους. Το πείραμα περιλάμβανε δύο μέρη. Το πρώτο αφορούσε στη βλάστηση και αύξηση σπόρων μηδικής σε φυτοδοχεία με δείγμα εδάφους που απείχε 10cm από τα υπάρχοντα φυτά, με έδαφος που απείχε 20cm από τα υπάρχοντα φυτά και με δείγμα εδάφους της περιοχής που είχε εμπλουτιστεί με διήθημα από δείγμα εδάφους μηδικεώνα 4 ετών. Σαν μάρτυρας χρησιμοποιήθηκε έδαφος της ίδιας περιοχής στο οποίο δεν είχε καλλιεργηθεί μηδική. Τα φυτοδοχεία τοποθετήθηκαν σε εξωτερικό χώρο και αναπτύχθηκαν σε μη ελεγχόμενες συνθήκες υπαίθρου. Μετά τη σπορά μετρήθηκε το ποσοστό βλάστησης των σπόρων σε διάστημα 7 ημερών και μετά από αραίωση μετρήθηκαν σταδιακά ο αριθμός των φυτών που επέζησε σε συνολικό διάστημα 2 μηνών, οπότε και έγινε κοπή των φυτών και μέτρηση του χλωρού τους βάρους. Τα φυτά τοποθετήθηκαν για 48h σε κλίβανο και στη συνέχεια μετρήθηκε το ξηρό τους βάρος ανά φυτό. Στο δεύτερο μέρος του πειράματος ακολουθήθηκε η ίδια πορεία με χρήση όμως και σπόρων φακής αυτή τη φορά. Τα φυτοδοχεία της φακής και μηδικής τοποθετήθηκαν αυτή τη φορά σε ελεγχόμενες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας στο θερμοκήπιο. Στο πρώτο μέρος του πειράματος βρέθηκε ότι οι επεμβάσεις που είχαν το μικρότερο ποσοστό φυτρώματος και τις μεγαλύτερες απώλειες φυτών στη συνέχεια ήταν αυτές όπου χρησιμοποιήθηκε δείγμα εδάφους από μηδικεώνα 4 ετών σε ζώνη απόστασης ΙΟοπι γύρω από τα φυτά, γεγονός που στηρίζει την θεωρεία του φαινομένου της αυτοαλληλοπάθεας. Στα φυτά που χρησιμοποιήθηκε διήθημα αν και συγκριτικά είχαν το μεγαλύτερο ποσοστό φυτρώματος στη συνέχεια παρουσίασαν μεγάλο ποσοστό απωλειών και πεσμένων φυτών στα φυτοδοχεία, παρόλο που στην αρχή παρουσίασαν φυσιολογική αύξηση και ανάπτυξη. Το αξιοπρόσεκτο είναι ότι οι μετρήσεις του χλωρού και ξηρού βάρους έδειξαν ότι τα φυτά των επεμβάσεων είχαν μεγαλύτερο βάρος από ότι αυτό του μάρτυρα. Στο δεύτερο μέρος του πειράματος, στην περίπτωση της μηδικής παρατηρήθηκαν μικρότερα ποσοστά φυτρώματος στις επεμβάσεις που περιείχαν δείγμα εδάφους από το μηδικεώνα που είχε σπαρθεί για 2 έτη. Τα ποσοστά αυτά σταδιακά αυξήθηκαν και τελικά τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν την ύπαρξη της αυτοαλληλοπάθειας. Στην περίπτωση της φακής, παρατηρήθηκε μια ελαφρή μείωση του αριθμού φυτών που φύτρωσαν σε χώμα από μηδικεώνα 4 ετών. Τα τελευταία αυτά αποτελέσματα δείχνουν την τάση της μηδικής να προκαλεί αλληλοπάθεια και σε άλλες καλλιέργειες. Οι μετρήσεις χλωρού και ξηρού βάρους της μηδικής έδειξαν αντίστοιχα αποτελέσματα με τις μετρήσεις του πρώτου μέρους, ενώ αυτές της φακής έδειξαν ότι οι επεμβάσεις με έδαφος από μηδικεώνα 4 ετών είχαν τις μεγαλύτερες μειώσεις σε χλωρό βάρος. Τα αποτελέσματα έδειξαν στο πρώτο μέρος το ρόλο που παίζει το φαινόμενο της αυτοαλληλοπάθειας στο φύτρωμα, στην αύξηση και στην ανάπτυξη φυτών μηδικής και στο δεύτερο μέρος τις αλληλοπαθητικές ιδιότητες της μηδικής και σε άλλες καλλιέργειες, στην περίπτωση αυτή της φακής.