Πολυκέντρο αποκατάστασης και υποκατάστασης ουσιοεξαρτημένων ατόμων

Abstract

Για το θέμα που επιλέχθηκε, "Πολυκέντρο Αποκατάστασης και Υποκατάστασης Ουσιοεξαρτημένων Ατόμων" στην περιοχή του Αναύρου του Δήμου Βόλου, στάθηκε αφορμή η εκπομπή του δημοσιογράφου Τάσου Κούλογλου στις 9-5-2005 με τίτλο: «Το στίγμα» και στις 18-4-2005 με τίτλο: «Από την ηρωίνη στο ecstasy». Στις εκπομπές αυτές παρουσιαζόταν το πρόβλημα των ναρκωτικών, προγράμματα αποκατάστασης των ασθενών στην Ευρώπη, στις Η.Π.Α., το ιδανικό Ελβετικό πρότυπο και τέλος η κατάσταση στην Ελλάδα, δηλαδή το έργο του ΟΚΑΝΑ και οι αντιδράσεις των γειτόνων τόσο για τα υπάρχοντά όσο και για τα μελλοντικά κέντρα αποκατάστασης. Η περίθαλψη των ουσιοεξαρτημένων ατόμων στην Ελλάδα δεν υπάγεται σε ένα δίκτυο, καθώς αυτό υπάρχει, αλλά δεν αναπτύσσεται, μόνο στα μεγάλα αστικά κέντρα (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πειραιάς). Οι επαρχιακές πόλεις δε διαθέτουν πόρους και προγράμματα, ώστε να μπορέσουν να θεραπεύσουν" και να ενημερώσουν τους εξαρτημένους δημότες τους. Οι δεύτεροι συνωστίζονται στις λίστες αναμονής των λίγων αυτών κέντρων χωρίς να γνωρίζουν αν θα είναι ακόμη στη ζωή μετά από τρία ή τέσσερα χρόνια ( μέσος όρος αναμονής στα προγράμματα του ΟΚΑΝΑ στην Ελλάδα). Έτσι, η δημιουργία κέντρων αποκατάστασης ουσιοεξατρημένων ατόμων στην επαρχία κρίνεται ως επιτακτική ανάγκη. Η Κατερίνα Μάτσα επικεφαλής του προγράμματος «18 ΑΝΩ» δηλώνει: «Η επαρχία είναι πάρα πολύ ριγμένη με την έννοια ότι όλοι διαπιστώνουμε από τις διάφορες έρευνες που έρχονται στην επιφάνεια και τις συζητήσεις που γίνονται για τα πορίσματα αυτών των ερευνών, ότι η διάδοση των ναρκωτικών είναι πάρα πολύ μεγάλη σε όλες τις επαρχιακές πόλεις ιδιαίτερα εκεί που υπάρχουν λιμάνια, δεν υπάρχουν θεραπευτικά προγράμματα.» Ο όρος "αποκατάσταση", περιλαμβάνει εκτός από την αποτοξίνωση των ασθενών ή τη μείωση της σωματικής τους βλάβης (εξάρτηση, μείωση δόσης, υποκατάστατα κ.ά.) και την κοινωνική τους ένταξη, δηλαδή την απομάκρυνση τους από το περιθώριο και την ανάπτυξη της ικανότητας να ζουν μια "οργανωμένη" καθημερινότητα που δεν περιστρέφεται γύρω από τις ουσίες. Η πλήρης επανένταξη μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της επικοινωνίας και τις συνδιαλλαγής τους με την ίδια την κοινωνία στην οποία δρουν. Μία απομονωμένη μονάδα αποτοξίνωσης απλά τους εντάσσει σε ένα άλλου είδους περιθώριο, και τους υποβάλλει στην "τιμωρία της φυλακής". Παρά την κοινή αντίληψη, οι ουσιοεξαρτημένοι ασθενείς την περίοδο συμμετοχής τους σε προγράμματα αποκατάστασης παρουσιάζουν παραβατικές συμπεριφορές (κλοπές, ξυλοδαρμούς κ.ά.) σε ποσοστό μόλις 8% (στοιχεία ΚΕΘΕΑ). Οδηγούμαστε λοιπόν στο συμπέρασμα ότι τα κέντρα αποκατάστασης μέσα σε κατοικημένες περιοχές βοηθούν τους χρήστες να επανενταχθούν χωρίς να εκθέτουν σε κίνδυνο τους κατοίκους. Το Πολυκέντρο Αποκατάστασης και Υποκατάστασης Ουσιοεξαρτημένων Ατόμων στην περιοχή του Αναύρου του Δήμου Βόλου τοποθετείται μέσα στον αστικό ιστό της πόλης και μάλιστα σε μια περιοχή μεγάλων αντικειμενικών αξιών και συνδέεται άμεσα με το Νοσοκομείο της πόλης. Πρόθεσή μου ήταν να σχεδιάσω ένα κέντρο που ανταποκρίνεται στις λειτουργικές ανάγκες και τα standards ενός προγράμματος πλήρους αποκατάστασης των ασθενών, ενώ τα μοντέλα που μελέτησα ήταν οι Ελβετικές Φυλακές για Τοξικομανείς Σόενγκρουν και η «Ιθάκη» στη Σίνδο της Θεσσαλονίκης.