Μεταβολικές και λειτουργικές επιδράσεις της φυσικής δραστηριότητας και της άσκησης - μελέτη παραγόντων κινδύνου από την παιδικη ηλικία

Abstract

Σκοπός της μελέτης ήταν να καταγράψει τη συχνότητα εμφάνισης των τεκμηριωμένων και νεότερων παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου σε παιδιά του Δημοτικού και να διερευνήσει τις πιθανές συσχετίσεις τους με επιλεγμένες παραμέτρους της συμπεριφοράς. Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 378 μαθητές ηλικίας 11.4±0.4 ετών από τη Βορειοανατολική Αττική. Οι συμμετέχοντες αξιολογήθηκαν στους ανθρωπομετρικούς δείκτες, στις διατροφικές συνήθειες, στη φυσική δραστηριότητα και σε επιλεγμένες δοκιμασίες φυσικής κατάστασης. Επιπλέον, 112 μαθητές υποβλήθηκαν και σε κλινικό (μέτρηση αρτηριακής πίεσης) και εργαστηριακό έλεγχο (λιπιδαιμικό προφίλ, απολιποπρωτεΐνες, γλυκόζη πλάσματος, C-αντιδρώσα πρωτεΐνη, TNF-α, αντιπονεκτίνη). Το 28.3% των μαθητών ήταν υπέρβαροι και το 9.5% παχύσαρκοι, χωρίς σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο φύλων (χ2=.098, df=2, ρ<.754). Η συχνότητα του υπερβολικού βάρους και της παχυσαρκίας με βάση τα αυτοαναφερόμενα ανθρωπομετρικά δεδομένα ήταν σημαντικά χαμηλότερη σε σχέση με τις αντικειμενικές μετρήσεις (24.6% και 3.7% αντίστοιχα, ρ<.0005). Επιπλέον, διαπιστώθηκε ότι το 50% των μαθητών δεν εκπλήρωνε τις οδηγίες για φυσική δραστηριότητα, ενώ το 67% είχε χαμηλή καρδιοαναπνευστική αντοχή. Το 1/3 των μαθητών ανέφερε πρόσληψη κορεσμένων λιπών >10% της συνολικής θερμιδικής πρόσληψης, ενώ για το 22.3% του δείγματος η συνολική πρόσληψη λιπών υπερέβαινε το 30% της συνολικής θερμιδικής πρόσληψης. Το 9.8% του δείγματος εμφάνισε >3 καθιερωμένους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου, το 3.6% είχε μεταβολικό σύνδρομο, ενώ το 10.7% των μαθητών παρουσίασε αυξημένες τιμές της C- αντιδρώσας πρωτεΐνης (CRP>3 mg/L). Οι υπέρβαροι και παχύσαρκοι μαθητές παρουσίασαν υψηλότερη πρόσληψη λιπών (ρ<.001) και κορεσμένων λιπαρών οξέων (ρ<.001), χαμηλότερη καρδιοαναπνευστική αντοχή (ρ<.001) και δυσμενέστερο προφίλ καρδιαγγειακού και μεταβολικού κινδύνου, σε σχέση με τα παιδιά φυσιολογικού βάρους. Η παχυσαρκία σχετίστηκε με χαμηλότερες τιμές ανππονεκτίνης και μια χαμηλού βαθμού συστηματική φλεγμονή, η οποία εκδηλώθηκε με αυξημένες τιμές της CRP. Οι παράμετροι της συμπεριφοράς και η φυσική κατάσταση συσχετίστηκαν με την πλειοψηφία των τεκμηριωμένων και νεότερων παραγόντων κινδύνου. Ωστόσο, με εξαίρεση τις συσχετίσεις της φυσικής δραστηριότητας, οι οποίες παρέμειναν αμετάβλητες, οι υπόλοιπες συσχετίσεις στην πλειοψηφία τους εξαλείφθηκαν όταν έγινε ρύθμιση ως προς την παχυσαρκία. Συμπερασματικά, οι ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες και η μειωμένη φυσική δραστηριότητα, σε συνδυασμό με την παρουσία τεκμηριωμένων και νεότερων παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου σιο παρόν δείγμα, προαναγγέλλουν την εμφάνιση σοβαρών καρδιαγγειακών ασθενειών στο μέλλον, αν δε ληφθούν έγκαιρα μέτρα. Επισημαίνεται η ανάγκη εφαρμογής προγραμμάτων πρόληψης και προαγωγής της υγείας από την παιδική ηλικία, με έμφαση στην αύξηση της φυσικής δραστηριότητας, τη βελτίωση της φυσικής κατάστασης και την ισορροπημένη διατροφή.